Chcesz przekonać się, jak dobrze znasz środki stylistyczne i czy potrafisz wskazać je w tekście? Spróbuj swoich sił w poniższej zabawie.
Quiz obejmuje środki artystyczne takie jak przenośnia, epitet, porównanie, oksymoron, symbol, alegoria, archaizm, neologizm, zdrobnienie, zgrubienie, powtórzenie, anafora, epifora, apostrofa, pytanie retoryczne, onomatopeja, kakofonia, eufonia. Powodzenia!
Przenośnia inaczej nazywana jest:
refrenem
Refren to powtarzająca się część np. w pieśni lub hymnie.
onomatopeją
Onomatopeja to wyraz dźwiękonaśladowczy.
metaforą
Brawo! Przenośnia to inaczej metafora.
Idąc bez celu, nie pilnując drogi,
Sam nie pojmuję, jak w twe zajdę progi;
I wchodząc sobie zadaję pytanie;
Co tu mię wiodło? przyjaźń czy kochanie?
W ostatnim wersie znajdują się:
epitety
Epitety to określenia rzeczownika.
pytania retoryczne
Brawo! Pytania retoryczne to pytania, na które nie oczekuje się odpowiedzi.
porównania
Porównania mają na celu zestawienie dwóch obrazów, osób, pojęć itp. w celu ukazania ich podobieństwa.
Wyrazy będące określeniem rzeczownika to:
onomatopeje
Onomatopeja to wyraz dźwiękonaśladowczy.
epifory
Epifora to powtórzenie na końcu wersów lub segmentów wypowiedzi.
epitety
Brawo! Epitety są określeniem rzeczownika.
Który ze środków stylistycznych ma, oprócz jednego dosłownego, wiele znaczeń ukrytych?
Alegoria
Alegoria ma tylko jedno ukryte znaczenie.
Symbol
Brawo! Symbol ma wiele ukrytych znaczeń.
Przypowieść
Przypowieść to nie środek stylistyczny, a gatunek literacki.
Natenczas Wojski chwycił na taśmie przypięty
Swój róg bawoli, długi, cętkowany, kręty
Jak wąż boa (…)
Bawoli, długi, cętkowany i kręty to…
porówania
Porównanie pokazuje podobieństwa między dwoma obiektami lub zjawiskami.
przenośnie
Przenośnia to połączenie słów niosące nowe znaczenie.
epitety
Brawo! Te słowa są określeniami rzeczownika, a więc epitetami.
Kliknij „Czytaj dalej” by przejść do dalszej części quizu ⬇
Mowa zależna i niezależna służą do relacjonowania cudzych myśli i wypowiedzi. W mowie zależnej wypowiedź danej osoby parafrazujemy, czyli wyjaśniamy własnymi słowami. Z kolei w mowie niezależnej czyjeś słowa dosłownie cytujemy, przyznając im w naszej własnej wypowiedzi osobne, niezależne miejsce oznaczone cudzysłowami.
Mowa zależna
Nie stosuje się w niej cudzysłowów i często zmienia się jej formę gramatyczną – z pierwszej osoby (czyli ja lub my) na trzecią (czyli on, ona, ono lub oni, one). Cudzą wypowiedź ujmuje się własnymi słowami – oddaje się jej sens, natomiast nie przytacza dosłownie, słowo w słowo. Najczęściej do jej wyrażania służą zdania podrzędne, np. powiedział, że…, zapytał, czy…, poprosił, aby….
Sprzedawczyni zapytała klientkę, czy życzy sobie paragon.
Mama powiedziała, że powinnam posprzątać swój pokój.
Widzowie zawołali, aby zespół zagrał jeszcze raz.
Mowa niezależna
W mowie niezależnej dosłownie przytacza się czyjąś wypowiedź, zachowując jej budowę gramatyczną i niezależność składniową. Cudze słowa wprowadzane są po dwukropku i ujmowane w cudzysłów.
Sprzedawczyni zapytała klientkę: „Czy życzy sobie pani paragon?”
Mama powiedziała: „Powinnaś posprzątać swój pokój”.
Widzowie zawołali do zespołu: „Jeszcze raz!”
Warto jeszcze wspomnieć, że nie zawsze po zamknięciu cudzysłowu stawiamy kropkę:
(…) Otóż po wypowiedzeniu kończącym się pytajnikiem, wykrzyknikiem oraz wielokropkiem umieszczamy cudzysłów zamykający i nie stawiamy już po nim kropki. Jeśli natomiast mamy do czynienia z wypowiedzeniem oznajmującym, to kropkę stawiamy po zamykającym cudzysłowie.
Chcesz przekonać się, jak dobrze znasz język polski i czy potrafisz uniknąć najczęściej popełnianych w naszym języku błędów? Spróbuj swoich sił w poniższej zabawie.
Quiz obejmuje popularne pomyłki dotyczące podobnie brzmiących wyrazów, kłopotliwą odmianę, pisownię łączną i rozdzielną oraz ortografię i interpunkcję. Powodzenia!
Wielu użytkownikom języka polskiego problemy sprawia łączna i rozdzielna pisownia przymiotników złożonych typu jasnoszary, biało-różowy, północno-zachodni, hiszpańsko-grecki, południowochiński itp. Oto dwie proste reguły, które warto zapamiętać.
Jeżeli przymiotnik złożony oznacza jedną rzecz, zapisuj go razem.
Piwonie mają jeden kolor – jasny róż. Przymiotnik jasnoróżowy zapisujemy więc łącznie.
Trawa ma jeden kolor – soczystą zieleń. Przymiotnik soczystozielony zapisujemy zatem razem.
Woda ma jeden kolor – ciemny odcień niebieskiego. Przymiotnik ciemnoniebieski zapisujemy więc łącznie.
Na mapie zaznaczono jedno miejsce – zachód Europy. Przymiotnik zachodnioeuropejski zapisujemy więc razem.
Podobnie jest z innymi pojęciami:
południowoamerykański – w jednym miejscu: na południu Ameryki
bliskowschodni – w jednym miejscu: na Bliskim Wschodzie
górnośląski – z jednego miejsca: z Górnego Śląska
zachodniopomorski – z jednego miejsca: z Zachodniego Pomorza
Jeżeli przymiotnik złożony oznacza minimum dwie rzeczy, używaj łącznika.
Tulipany mają dwa kolory płatków – biały i czerwony. Przymiotnik biało-czerwony zapisujemy więc z łącznikiem.
Piesek ma dwa kolory sierści – biały i czarny. Przymiotnik biało-czarny zapisujemy więc z łącznikiem.
Papużki mają dwa kolory – szary i żółty. Przymiotnik szaro-żółte zapisujemy zatem z łącznikiem.
Na mapie zaznaczono dwa miejsca – Europę i Afrykę. Przymiotnik europejsko-afrykański zapisujemy więc z łącznikiem.
Podobne przykłady, w których przymiotniki złożone zapiszemy z myślnikiem:
włosko-maltański – wskazuje na dwa miejsca: Włochy i Maltę
europejsko-amerykańsko-azjatycki – określa trzy miejsca: Europę, Amerykę i Azję
krakowsko-częstochowski – wskazuje dwa miejsca: Kraków i Częstochowę
śląsko-morawski – mówi o dwóch miejscach: Śląsku i Morawach
zielono-biało-czerwono-szary – określa cztery kolory: zieleń, biel, czerwień i szarość
Wielu z nas często mówi potocznie ubrałem kurtkę czy rozbierz płaszcz, nie zdając sobie sprawy, że popełnia błąd językowy. Dotyczy to szczególnie południa naszego kraju, gdyż zwroty te są małopolskimi regionalizmami powstałymi prawdopodobnie w czasie zaborów pod wpływem języka niemieckiego.
Tymczasem, stosując się do reguł ogólnej polszczyzny, powinniśmy powiedzieć ubrałem się w kurtkę bądź rozbierz się z płaszcza. Słownik języka polskiego podaje następujące definicje:
ubierać:
włożyć na kogoś lub na coś ubranie
kupić lub uszyć komuś ubranie
ubrać się:
włożyć na siebie ubranie
kupić sobie ubranie lub kazać sobie je uszyć
kupować albo szyć ubranie dla siebie
nosić ubranie w jakiś sposób
rozbierać:
zdjąć z kogoś ubranie
rozebrać się:
zdjąć z siebie ubranie
Musimy więc pamiętać, że jeśli używamy czasowników ubierać i rozbierać w formie zwrotnej, zawsze powinniśmy dodać zaimek się:
Poczekaj, bo właśnie się ubieram.
Artyści zazwyczaj ubierają się kolorowo.
Proszę, rozbierz się z kurtki.
Istnieją jeszcze dwa czasowniki, którymi możemy zastąpić słowo ubierać się. Całkowicie poprawną formą będzie użycie wyrazów włożyć i zdjąć, np. zdjęła spodnie i włożyła piżamę. Natomiast formą nadal traktowaną przez niektóre słowniki jako błąd, lecz coraz częściej używaną i dopuszczalną w potocznej polszczyźnie, jest czasownik założyć: założyłam kostium, założył płaszcz.
Błędami, które najczęściej zdarzają się Polakom, są pomyłki ortograficzne związane z zapisem, np. imie, pare czy książe, wziąść i prosze zamiast imię, parę, książę, wziąć i proszę oraz niewłaściwy zapis końcówek, jak w następujących przypadkach:
Opowiem o tym waszym matką. Poprawnie: Opowiem o tym waszym matkom.
Dam to tamtym osobą. Poprawnie: Dam to tamtym osobom.
Często też mylimy się, kiedy mamy do czynienia z pisownią łączną i rozdzielną. Do najczęstszych błędów w tym zakresie należą nastepujące przykłady:
narazie – poprawnie: na razie
wogóle – poprawnie: w ogóle
poprostu – poprawnie: po prostu
z kąd – poprawnie: skąd
na prawdę – poprawnie: naprawdę
po za tym – poprawnie: poza tym
Bardzo częste są również pomyłki związane z niepoprawnym stosowaniem reguł gramatycznych i logicznych:
pod rząd – poprawnie: z rzędu
w cudzysłowiu – poprawnie: w cudzysłowie
tą piosenkę – poprawnie: tę piosenkę
za wyjątkiem – poprawnie: z wyjątkiem
poszłem – poprawnie: poszedłem
z wielkiej litery – poprawnie: od wielkiej litery lub wielką literą
po najmniejszej linii oporu – poprawnie: po lini najmniejszego oporu
Często używamy tzw. pleonazmów, czyli połączeń wyrazów potocznie określanych jako „masło maślane”. Pleonazmy mają miejsce wtedy, kiedy oba wyrazy zawierają w sobie dokładnie taką samą treść:
fakt autentyczny – słowo fakt mówi o autentycznych wydarzeniach
dalej kontynuować – kontynuowanie to dalsze wykonywanie czynności
cofać się do tyłu – nie można cofać się do przodu
wracać z powrotem – wracać się zawsze oznacza powrót do jakiegoś miejsca
podskoczyć do góry – nie można podskoczyć do dołu
dwie równe połowy – połowy z założenia są równe
Zapamiętaj poprawną pisownię wyrazów z poniższych grafik. Dzięki temu unikniesz wielu błędów podczas pisania wypracowań i egzaminu.
Wielu ludziom, również ze świata polityki i mediów, zdarza się niepoprawnie zapisywać bądź podawać daty. Istnieje kilka zasad, o których koniecznie należy pamiętać.
W przypadku zapisu ważne jest pamiętanie o właściwym zastosowaniu zasad interpunkcyjnych. Mamy do wyboru trzy możliwości – zapis cyframi arabskimi, rzymskimi bądź słowny:
1.09.2020 r. (pomiędzy cyframi stawiamy kropki!),
1 IX 2020 r. (pomiędzy cyframi arabskimi i rzymskimi nie wolno stawiać kropek!),
1 września 2020 roku (zawsze odmieniamy miesiąc!).
Warto pamiętać, że zapisując datę komputerowo, należy stosować spację pomiędzy rokiem a skrótem roku, a dodatkowo stawiać po nim kropkę: 2020_r.
Kolejnym powszechnie popełnianym błędem jest niewłaściwe podawanie dat. Powinniśmy mówić:
pierwszy maja 2020 r.,
drugi maja 2020 r.,
trzeci maja 2020 r..
Niestety często słyszymy: pierwszy maj 2020, drugi maj 2020, trzeci maj 2020, co sugeruje, jakoby w jednym roku miało miejsce kilka miesięcy o tej samej nazwie. Aby zapamiętać, jak poprawnie podawać więc daty, wystarczy dopowiedzieć sobie do numeru słowo „dzień”: