Reduta Ordona – opracowanie
- Autor: Adam Mickiewicz
- Rok powstania: 1832 (po upadku powstania listopadowego)
- Epoka: romantyzm
Rodzaj i gatunek literacki
„Reduta Ordona” to utwór synkretyczny, co oznacza, że łączy cechy różnych rodzajów lub gatunków, w tym wypadku epiki i liryki.
- Cechy wskazujące na epikę: narrator prezentuje wydarzenia.
- Cechy wskazujące na lirykę: prezentowanie uczuć, przemyśleń i refleksji oraz język artystyczny.
Gatunek literacki “Reduty Ordona” określany jest jako poemat opisowo-refleksyjny, czyli dłuższy utwór pisany wierszem, który łączy cechy epickie z lirycznymi.
Geneza „Reduty Ordona”
Powstanie listopadowe było polskim powstaniem zbrojnym, które skierowane było przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Wybuchło 29 listopada 1830 roku i stanowiło próbę odzyskania przez Polskę niepodległości utraconej w wyniku rozbiorów pod koniec XVIII wieku. Powstanie trwało przez niecały rok. Zakończyło się klęską, ale miało ogromne znaczenie dla polskiej historii narodowej, gdyż symbolizowało walkę o wolność i niepodległość.
„Reduta Ordona” to dzieło napisane przez Adama Mickiewicza. Opisuje autentyczne wydarzenie – obronę Reduty 54 umiejscowionej na warszawskiej Woli przez załogę, w której dowódcą artylerii był Julian Ordon. Wydarzenie miało miejsce 6 września 1831 r. Pisząc utwór, poeta oparł się na relacji swojego przyjaciela, jednego z uczestników powstania – Stefana Garczyńskiego, który po upadku powstania udał się na emigrację. Dzieło zostało wydane w Paryżu w roku 1833.
Treść utworu „Reduta Ordona”
Dzieło rozpoczyna się słowami: Nam strzelać nie kazano. – Wstąpiłem na działo i spojrzałem na pole; Dwieście armat grzmiało. Adiutant opowiada, co działo się podczas obrony warszawskiej reduty, podczas gdy sam z boku obserwował wydarzenia. Opisuje przeważające siły rosyjskie – ubranych na czarno Moskali uzbrojonych w dwieście armat, atakujących pojedynczą białą redutę posiadającą jedynie sześć armat. Narrator przyrównuje redutę do głazu bodzącego morze, zaś ogromne siły rosyjskie do mrowia naciskającego motyla.
Widząc, jak wielu ludzi ginie w walce, narrator retorycznie pyta, gdzie jest ten, kto wysłał ich na śmierć. Car nie bierze udziału w walce, nie stoi ramię w ramię ze swoimi żołnierzami. On przebywa bezpiecznie w swoim pałacu, co chwilę podejmując decyzje skutkujące śmiercią poddanych. W swojej bezwzględności nie liczy się z nikim i z niczym.
Polacy toczą dramatyczną walkę z siłami rosyjskimi, a gdy wyczerpuje się ich amunicja, wiedzą, że przegrali. Towarzyszący adiutantowi jenerał, widząc, co się dzieje, stwierdza, że reduta jest stracona. Sam, pomimo lunety, nie widzi zbyt dobrze, więc pyta młodego mężczyznę, czy potrafi dostrzec Ordona. Adiutant dostrzega go, gdy ten zeskakuje ze świecą do podziemi budowli. Jenerał z ulgą komentuje, że Ordon nie odda prochów wrogowi.
Po chwili następuje huk i reduta wybuchła. Ordon, nie chcąc, by wpadła w ręce Moskali, zdecydował się wysadzić ją, poświęcając życie swoje i innych powstańców. Śmierć pogodziła atakujących i broniących, i na zawsze połączyła ich w nieposłuszeństwie wobec cara – despoty.
„Reduta Ordona” – fikcja a prawda historyczna
„Reduta Ordona” Adama Mickiewicza opisuje wydarzenia z powstania listopadowego, ale należy pamiętać, że jest to utwór literacki, a nie dokument. Mickiewicz nie starał się przedstawić wydarzeń w sposób dokładnie historyczny czy faktograficzny. Zamiast tego skupił się na stworzeniu dramatycznego obrazu bohaterstwa, tragedii i ducha walki.
Opisana w tekście reduta rzeczywiście istniała i w czasie powstania listopadowego była miejscem walk. Została także wysadzona, ale jak do tego doszło, nie jest pewne. W utworze Adama Mickiewicza Ordon postanowił wysadzić redutę, nie chcąc, by amunicja wpadła w ręce wroga, co doprowadziło do jego samobójczej śmierci. W rzeczywistości Julian Ordon, choć uległ poparzeniom, przeżył. W 1855 roku w bułgarskim Burgas spotkał się z samym Mickiewiczem, a w 1887 roku we Florencji zmarł śmiercią samobójczą.
Polacy a Rosjanie
Żołnierze polscy i Moskale zostali w utworze przedstawieni na zasadzie kontrastu. Polscy powstańcy, przedstawieni w jasnych barwach, są gotowi umrzeć za ojczyznę i heroicznie walczą, nie tracąc nadziei. Z kolei bezwzględni Moskale ukazani w czarnym kolorze biorą udział w walce z przymusu, na rozkaz cara. Kontrast w ukazaniu obu grup wzmacnia dramatyzm utworu i pozwala lepiej ukazać, którą stronę narrator uważa za walczącą w słusznej sprawie.
| Polacy | Rosjanie |
| Jest ich niewielu | Mają przeważające siły |
| Mają zaledwie sześć armat | Posiadają dwieście armat |
| Ukazani w jasnych kolorach | Ukazani w ciemnych barwach |
| Walczą, gdyż walka o wolność ojczyzny jest ich obowiązkiem | Walczą, wypełniając rozkazy bezwzględnego cara |
| Jako jedyni potrafią przeciwstawić się carowi | Boją się sprzeciwić carowi i ponieść konsekwencje |
| Walczą w słusznej sprawie | Władza cara w Polsce jest bezprawna |
| Cechuje ich odwaga, duma i honor | Są bezwzględni, nieprawi i brutalni |
„Reduta Ordona” – interpretacja
„Reduta Ordona” przedstawia dramatyczny obraz walki polskich powstańców broniących reduty przed wojskami rosyjskimi podczas powstania listopadowego. Mickiewicz używa bogatej symboliki i metafor, aby opisać bohaterstwo polskich żołnierzy, ich determinację i wierność ideałom patriotycznym. Jednocześnie ukazuje bezsensowność i tragiczny los poległych bohaterów, którzy mimo odwagi i poświęcenia giną w bezlitosnej walce. Tekst jest pełen emocji oraz zawiera silne elementy patriotyczne, choć równocześnie przesiąknięty jest smutkiem z powodu nieuchronnej klęski powstania. „Reduta Ordona” jest nie tylko opisem bohaterskiej walki, ale także hołdem dla poświęcenia i heroizmu polskich żołnierzy w obliczu nieuchronnej klęski.
„Reduta Ordona” – motywy literackie
- Walka o wolność
- Patriotyzm
- Odwaga
- Poświęcenie
- Śmierć
- Honor
Język polski 