Związki frazeologiczne

Frazeologia jest działem językoznawstwa, zajmującym się związkami frazeologicznymi.
Związki frazeologiczne to utarte połączenia wyrazów, które mają swoje znaczenie (najczęściej przenośne). Najczęściej frazeologizmów nie tłumaczymy dosłownie. Do związków frazeologicznych zaliczane mogą być także przysłowia, porzekadła, sentencje i maksymy.

Podział frazeologizmów ze względu na budowę

wyrażenia – związki wyrazowe, w których skład nie wchodzi czasownik,
- np. niebieski ptak, biały kruk, krokodyle łzy, niedźwiedzia przysługa, marzenie ściętej głowy,
zwroty – związki wyrazowe, których podstawą jest czasownik,
- np. mieć oczy dookoła głowy, dać nogę, wziąć nogi za pas, wciskać kit,
frazy – połączenia wyrazów, które mają postać zdania lub jego równoważnika,
- np. bez pracy nie ma kołaczy, gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała, człowiek człowiekowi wilkiem, każdy kij ma dwa końce.

Podział frazeologizmów ze względu na stopień łączliwości wyrazów

związki łączliwe – wyrazy związku mogą się dość swobodnie łączyć z innymi wyrazami, np. pomyślny zbieg okoliczności – szczęśliwy zbieg okoliczności,
związki stałe – żadna zmiana nie jest możliwa, wyrazy frazeologizmu są stałe, a jakakolwiek zamiana poskutkuje błędem frazeologicznym, np. nie ma co płakać nad rozlanym mlekiem, uciekać, gdzie pieprz rośnie, gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść,
związki luźne – można w nich swobodnie wymieniać oba człony, np. piękne kwiaty, pachnące kwiaty, piękny bukiet, pachnący bukiet.

Źródła związków frazeologicznych

mitologia (nic Ariadny, pięta Achillesa, męki Tantala, woda letejska, kraina cieni, syzyfowa praca, pod egidą, miecz Damoklesa, jabłko niezgody),
Biblia (być odsyłanym od Annasza do Kajfasza, trąba jerychońska, rzeź niewiniątek, umywać ręce, sądny dzień, nieść krzyż, oddać coś za miskę soczewicy),
historia (pójść do Canossy, przekroczyć Rubikon, kości zostały rzucone),
literatura (walczyć z wiatrakami, dantejskie sceny, Romeo i Julia),
obyczaje (rzucić rękawicę, podać czarną polewkę),
legendy, anegdoty (wyjść jak Zabłocki na mydle, wzrok Bazyliszka),
życie codzienne (pokładać się ze śmiechu, zjeść z kimś beczkę soli, porywać się z motyką na słońce, siedzieć z założonymi rękami).

Znaczenia i poprawności związków frazeologicznych powinniśmy szukać w słowniku frazeologicznym. Pamiętać należy, że istnieje zasada, by nie tłumaczyć jednego związku frazeologicznego innym, tj. wyrażenia „kaszka z mlekiem” nie przetłumaczymy jako „bułka z masłem”, ale jako „coś prostego, łatwego do wykonania”.

Związki frazeologiczne - przykłady z wyjaśnieniem

Przykłady związków frazeologicznych z wyjaśnieniem

Tutaj znajdziesz większość frazeologizmów z Biblii z wytłumaczeniem
Tutaj znajdziesz frazeologizmy pochodzące z mitologii z wytłumaczeniem
wyjść jak Zabłocki na mydle – stracić na swojej przebiegłości
bajońskie sumy – olbrzymie sumy pieniędzy
pójść do Canossy – upokorzyć się przed kimś, przyznać się do błędu
kości zostały rzucone – decyzja została podjęta
przekroczyć Rubikon – zrobić decydujący krok
drakońskie prawa – bardzo surowe prawa
benedyktyńska praca – praca dokładna, ciężka i żmudna
od deski do deski – od początku do końca
pal sześć – określenie na to, by działo się, co chce
pruski dryl – surowa dyscyplina
walczyć z wiatrakami – walczyć, nie mając nadziei na zwycięstwo
dantejskie sceny – okropieństwa, tragiczne wydarzenia
Romeo i Julia – nieszczęśliwi kochankowie
rzucić rękawicę – wyzwać kogoś na pojedynek
słowo honoru – obietnica szczerości
podać czarną polewkę – okazać komuś, że jest niemile widziany
mieć muchy w nosie – być nadąsanym
mieć dwie lewe ręce – być niezdarnym lub leniwym
rzucić okiem – spojrzeć na coś, przyjrzeć się
smalić cholewki – zalecać się
zjeść z kimś beczkę soli – znać kogoś długo i ufać mu
można z kimś kraść konie – można na kimś polegać

By sprawdzić, jak dobrze znasz związki frazeologiczne, kliknij poniżej:

Związki frazeologiczne – sprawdzian