Wypowiedzenie złożone współrzędnie

Składa się z dwóch wypowiedzeń składowych, z których żadne nie określa drugiego, bo wzajemnie się uzupełniają. Obie części składowe mogłyby istnieć samodzielnie (np. zdanie złożone współrzędnie Wrócę do domu i wezmę gorącą kąpiel można zamienić na dwa zdania pojedyncze: Wrócę do domu. Wezmę gorącą kąpiel). W zależności od sposobu połączenia wypowiedzeń składowych wyróżniamy wypowiedzenia złożone współrzędnie bezspójnikowe (połączone za pomocą przecinka) i spójnikowe (połączone spójnikiem).

Podział zdań złożonych współrzędnie

• Łączne – mają w obu częściach składowych tego samego wykonawcę, albo obie czynności dzieją się w tym samym miejscu lub w tym samym czasie.
  Spójniki: i, oraz, a, zarazem, też, także, ani
  np. Idę do domu i słucham muzyki. Grałem na gitarze a Kasia śpiewała. Ani nie posprzątałam, ani nie odrobiłam zadania.
  ―――― • • • ――――
• Rozłączne – obie czynności nie mogą mieć miejsca jednocześnie, może wystąpić tylko jedna naraz.
  Spójniki: albo, lub, czy, bądź
  np. Zjem obiad bądź posprzątam dom. Zamilcz albo wyjdź stąd. Poszukaj dla mnie definicji lub podaj mi encyklopedię.
  ――――< • • • >――――
• Przeciwstawne – jedna czynność miałaby miejsce, ale „blokuje” ją druga.
  Spójniki: ale, lecz, a, jednak, zaś, natomiast
  np. Chciałam kupić ci prezent, ale zapomniałam pieniędzy. Chcieli iść na spacer, lecz zaczęło padać. Zapytałaby, jednak nie znalazła w sobie odwagi.
  ――――> • • • <――――
• Wynikowe – druga czynność wynika z pierwszej.
  Spójniki: więc, zatem, toteż, dlatego
  np. Dziś nie ma kartkówki, więc wszyscy się cieszymy. Pomogłeś mi, zatem czuję się zobowiązany. Skakała jak opętana, toteż bardzo się zmęczyła.
  ――――> • • • >――――

Interpunkcja w zdaniach złożonych współrzędnie

• Pomiędzy częściami składowymi zdań złożonych współrzędnie łącznych i rozłącznych nie stawiamy przecinka, np.
  • Miłosz zatrzymał się i sprawdził godzinę.
  • Zjadł śniadanie oraz pobiegł do pracy.
  • Zjem teraz albo wytrzymam do kolacji.
• Pomiędzy częściami składowymi zdań złożonych współrzędnie przeciwstawnych i wynikowych stawiamy przecinek!
  • Chcę wyjechać, ale obawiam się podróży.
  • Kupiłabym ci prezent, lecz ostatnio zachowujesz się niemile.
  • Jestem tutaj, więc możesz przestać mnie szukać.
  • Spóźniliście się, zatem nie mogę was wpuścić do sali.