Dwudziestolecie międzywojenne

By obejrzeć prezentację o dwudziestoleciu międzywojennym, kliknij poniżej:

Dwudziestolecie międzywojenne – prezentacja

Najważniejsze informacje o dwudziestoleciu międzywojennym

Dwudziestolecie międzywojenne to krótka, barwna epoka składająca się z zaledwie dwóch dekad o niezwykle różnym charakterze. Pierwsze dziesięciolecie, tuż po zakończeniu pierwszej wojny światowej, przesycone było radością z nastałego wreszcie pokoju. Ludzie chcieli zapomnieć o koszmarze wojny i z optymizmem patrzyli w przyszłość. Nastąpił rozwój miast, odbudowywano powojenne zniszczenia, co spowodowało boom gospodarczy, pojawiło się radio, kino oraz niezwykli artyści. Pozytywne nastroje ulotniły się w drugiej dekadzie, w obliczu kryzysu gospodarczego i nadciągającej kolejnej wojny. Wraz z pojawianiem się tendencji totalitarnych ludzi zaczęły ogarniać nastroje pesymistyczne i przeczucie kolejnej katastrofy.

Pochodzenie nazwy i ramy czasowe dwudziestolecia międzywojennego

  • Nazwa odnosi się do ram czasowych epoki i długości jej trwania – był to okres pomiędzy pierwszą i drugą wojna światową i trwał około 20 lat.
  • Początek: zakończenie pierwszej wojny światowej – 11 listopada 1918 r.
  • Koniec: wybuch drugiej wojny światowej – 1 września 1939 r.

Sytuacja polityczna

  • Po pierwszej wojnie światowej nastąpił rozpad wielkich cesarstw oraz upadek rządzących dotąd monarchii i dynastii. Wiele państw uzyskało niepodległość – obok Polski także Czechosłowacja, Litwa, Łotwa, Estonia czy Finlandia. Nowy podział terytoriów i kolonii spowodował głębokie przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne.
  •  W Niemczech rozczarowanie przegraną wojną i trudna sytuacja ekonomiczna spowodowały rośnięcie w siłę partii obiecujących odbudowę dawnej potęgi. Wyczuwając nastroje społeczne i odpowiednio agitując wśród ludzi, do władzy doszedł Adolf Hitler, wskazując żydów i komunistów jako winnych przegranej oraz oferując rozwiązanie problemów trapiących Niemcy. Ideologią dominującą stał się nazizm czyli narodowy socjalizm.
  • W Rosji miała miejsce rewolucja bolszewicka, która poskutkowała zamordowaniem cara Mikołaja II wraz z całą rodziną. Władzę przejęli bolszewicy, na których czele stanął Włodzimierz Lenin. Ustrój z caratu zmienił się na republikę, a późniejsze działania doprowadziły zbudowania do państwa komunistycznego.
  • We Włoszech narodził się faszyzm, którego przywódcą został Benito Mussolini.
  • W Polsce, po upragnionym odzyskaniu niepodległości, pojawiły się radość i optymizm, które wkrótce osłabły, wraz ze wzrostem bezrobocia, problemami ekonomicznymi oraz zagrożeniem ze strony Niemiec.
  • Ważne terminy:
    • Nacjonalizm – ideologia uznająca tożsamość narodową za najważniejszą wartość w życiu człowieka. Człowiek powinien kierować się dobrem narodu i potrzeby ogółu przedkładać nad własne. Podstawowym zadaniem państwa jest obrona interesów narodowych.
    • Totalitaryzm – ideologia polityczna zakładająca całkowite podporządkowanie się jednostki państwu, pod każdym względem. Całkowitą władzę sprawuje bądź jedna partia, bądź pojedynczy człowiek. Każda dziedzina życia człowieka podlega kontroli.
    • Faszyzm – skrajnie prawicowa ideologia wywodząca się z Włoch. Zakładała istnienie autorytarnego rządu i była przeciwieństwem demokracji czy liberalizmu. Od obywatela żądała uznania państwa za najwyższą wartość i całkowitego podporządkowania się. Faszyści dyskryminowali osoby o odmiennej narodowości, propagowali wojnę i przemoc.
    • Nazizm – skrajnie prawicowa ideologia partii Adolfa Hitlera NSDAP, zakładająca wyższość rasową narodu niemieckiego i konieczność powiększenia dla niego przestrzeni życiowej. Opierała się na kulcie jednostki, intensywnym nacjonalizmie, masowych apelach i dyktatorskich rządach. Nazizm dyskryminował każdą odmienność – inną narodowość, przynależność polityczną, pochodzenie etniczne, orientację seksualną czy chorobę.
    • Komunizm – ideologia dążąca do zbudowania społeczeństwa, w którym nie ma własności prywatnej, a więc i podziału na bogatych i biednych. Wszystko miało być wspólne, ludzie mieli być równi, a dobra sprawiedliwie dystrybuowane. Komunizm w Rosji przerodził się w ustrój totalitarny, w którym niepodzielną władzę sprawowała jedna partia.

Filozofia, światopogląd i dokonania epoki międzywojennej

  • Behawioryzm – koncepcja, według której człowieka można poznać po jego zachowaniu. Ważną rolę w kształtowaniu się człowieka odgrywa środowisko, w jakim się wychowuje.
  • Egzystencjalizm – pogląd filozoficzny szukający sensu życia człowieka. Jego przedstawicielami byli m. in.  Jean Paul Sartre i Albert Camus (autor „Dżumy”).
  • Katastrofizm – przekonanie o nadciągającym upadku cywilizacji (zbliżająca się II wojna światowa).
  • Badania Zygmunta Freuda – założenie, że psychika ludzka składa się z trzech warstw, które determinują zachowanie: prymitywnego i pełnego popędów id, superego będącego warstwą moralną (normami, nakazami i zakazami) oraz ego – które pośredniczy pomiędzy nimi i stara się podejmować decyzje. Psychoanaliza pozwala sięgnąć do głębszych warstw świadomości i odkryć przyczyny zaburzeń.
  • Dokonania Marii Skłodowskiej-Curie – wraz z mężem Piotrem prowadziła badania nad promieniotwórczością oraz odkryła pierwiastki rad i polon, za co dwukrotnie uhonorowana została Nagrodą Nobla i co przyczyniło się do rozwoju radiochemii.

Sztuka w dwudziestoleciu międzywojennym 

  • Pojawiły się nowe style i popularni artyści. Po upowszechnieniu się filmu i radia powstała się kultura audiowizualna i masowa, których odbiorcami były masy, a nie – jak dotąd – jednostki.
    • Sztuka elitarna (wysoka) – tworzona przez elity i kierowana do ludzi wykształconych (w teorii przeznaczona jest dla wszystkich, lecz nie każdy może ją docenić lub prawidłowo odczytać). Przykłady: opera, teatr, balet, muzyka klasyczna, sztuka klasycystyczna.
    • Sztuka egalitarna (masowa) – rodzaj sztuki lubiany przez masy, niewymagający wykształcenia ani wrażliwości. Przykłady: film komediowy, muzyka pop, musical, obrazy w stylu pop-art.

Sztuka w dwudziestoleciu międzywojennym zakładała zerwanie z tradycją wiernego odtwarzania rzeczywistości.

  • Abstrakcjonizm – tworzenie nowej rzeczywistości, złożonej z różnorodnych kształtów, plam i barw. Abstrakcjonizm w żaden sposób nie przedstawia świata. Przedstawiciel: Wassily Kandinsky.
  • Kubizm – rozbicie na obrazach przedmiotów i postaci na bryłowate partie. Użycie ostrych konturów, linii prostych i łuków. Przedstawiciel: Pablo Picasso.
  • Surrealizm – uwolnienie artysty od reguł logiczności i wszelkich norm, posługiwanie się makabrycznym żartem i absurdem. Obrazy są często groteskowe, wyglądają jak sen lub halucynacje. Brak w nich logicznego uporządkowania i związków pomiędzy elementami dzieła. Surrealiści inspirują się często twórczością dzieci i osób chorych umysłowo. Przedstawiciel: Salvador Dali.
  • Ekspresjonizm – ukazywanie przeżyć i stanów wewnętrznych, podkreślanie obowiązków sztuki, mającej przywrócić człowiekowi więź z naturą, Bogiem i innymi ludźmi. Przedstawiciel: Ernst Kirchner.

Najważniejsi pisarze dwudziestolecia międzywojennego

Sprawdź swoją wiedzę z dwudziestolecia międzywojennego