Poniższa strona prezentuje tylko najważniejsze informacje o rzeczowniku. By w pełni i od podstaw opanować wiedzę dotyczącą tej części mowy, kliknij poniżej.

Co to jest rzeczownik?

Rzeczownik to część mowy odpowiadająca na pytania: kto? co? Nazywa rzeczy, osoby, zwierzęta, rośliny, zjawiska przyrody, czynności i stany (np. czytanie i sen) oraz cechy (np. głupota, mądrość).

Przykłady rzeczowników

Rzeczownik nazywa między innymi:

• rzeczy – np. stół, podłoga, krzesiwo, zegarek, nożyce, liść, pióropusz, piec,
• osoby – np. Alicja, Adaś, pielęgniarka, wykładowca, murarze, pisarka, sąsiad, braciszek,
• zwierzęta i owady- np. kot, pies, pantera, mrówki, kangur, nosorożec,
• rośliny, owoce i warzywa – np. trawa, konwalia, cytryna, bakłażan, pieczarki, grzybnia,
• zjawiska przyrody – np. burza, huragan, tajfun, powódź, lawina, próżnia,
• czynności i stany (tzw. rzeczowniki odczasownikowe) – czytanie, bieg, pranie, tłumaczenie, mycie,
• cechy – np. głupota, mądrość, chytrość, przebiegłość, inteligencja.

Odmiana rzeczownika

Rzeczownik odmienia się przez przypadki i rodzaje. Odmianę tę nazywamy deklinacją.

	Pytania	Podpowiedź	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Mianownik	kto? co?	…jest	łąka	łąki
Dopełniacz	kogo? czego?	nie ma…	łąki	łąk
Celownik	komu? czemu?	przyglądam się…	łące	łąkom
Biernik	kogo? co?	widzę…	łąkę	łąki
Narzędnik	z kim? z czym?	idę z…	łąką	łąkami
Miejscownik	o kim? o czym?	myślę o…	łące	łąkach
Wołacz	o!	wołam cię…	łąko	łąki

Temat i końcówka fleksyjna

Kiedy odmieniamy rzeczownik przez przypadki, zmienia się jego forma – temat pozostaje taki sam, a zmienia się końcówka. W wielu wyrazach występują oboczności, czyli wymiana głosek, jak w przypadku: tata:tacie (t:ci), stół:stołu (ó:o), sos:sosie (s:si), czy ręka:ręce (k:c).

	Pytania	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Mianownik	kto? co?	stół	stoł–y
Dopełniacz	kogo? czego?	stoł–u	stoł–ów
Celownik	komu? czemu?	stoł–owi	stoł–om
Biernik	kogo? co?	stół	stoł–y
Narzędnik	z kim? z czym?	stoł–em	stoł–ami
Miejscownik	o kim? o czym?	stol–e	stoł–ach
Wołacz	o!	stol–e	stoł–y

Rodzaje rzeczownika

Rzeczownik ma jeden z trzech rodzajów:

Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
TEN:	TA:	TO:
kot, surowiec, napitek, wymóg, huragan, dzień	pani, pralka, lalka, roślina, muszka	dziecko, widmo, wiaderko, słońce, dno

UWAGA! Pamiętaj, że powyższa tabelka prezentuje uproszczoną szkolną klasyfikację. Niektóre podręczniki rozróżniają w liczbie mnogiej rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy. Więcej przeczytasz o tym tutaj.

Typy rzeczowników:

• własne (są imionami własnymi, nazwiskami osób, nazwami geograficznymi, nazwami państw, urzędów itp.), np. Ania, Mruczek, Wisła, Kraków, Rudy.
• pospolite (nie są imionami, nazwiskami, nazwami geograficznymi, nazwami państw, urzędów, tytułami pism itp.), np. dziewczyna, kot, rzeka, miasto, przezwisko
• osobowe (nazywają ludzi), np. Aleksy, woj, ojciec, lekarz, student, córki, dzieci
• nieosobowe (nazwy zwierząt), np.: kot, konie, pszczoła, mysz, mrówki
• konkretne (określają zjawiska i przedmioty rozpoznawane przez człowieka przy użyciu zmysłów), np. dom, pies, cień, szum, łyżka, kafelki, rower, samochód
• abstrakcyjne (określają rzeczy nieuchwytne zmysłami: uczucia, spostrzeżenia, pojęcia, różnego typu uogólnienia, nazwy cech i czynności) np.: myśl, tęsknota, błękit, kształt, miłość, niepewność, patriotyzm, solidarność, wspólnota
• żywotne (nazywają istoty żyjące oraz określenia martwych ludzi) np. sznaucer, radomianin, człowiek, owad, nieboszczyk, trup, denat
• nieżywotne (nazwy przedmiotów nieożywionych oraz roślin) np. kosz, piernik, szpilka, jodła, tulipan, frezja

Zobacz też: Pozostałe części mowy