Środki stylistyczne

Czym są środki stylistyczne?

Czym są środki stylistyczne?

Środki stylistyczne, inaczej nazywane środkami artystycznymi bądź środkami artystycznego wyrazu, to celowe zabiegi językowe stosowane w literaturze. Mają one na celu wywołanie u odbiorcy konkretnego efektu lub wrażenia i sprawienie, by sobie coś wyobraził bądź nad czymś się zastanowił.

  • Porównanie „głupi jak osioł” niesie ze sobą szersze znaczenie niż zwykłe określenie „głupi”. Sprawia, że odbiorca wyobraża sobie kogoś naprawdę niemądrego, podobnego do zwierzęcia, o którym potocznie myśli się, że jest bezmyślne, uparte i niezbyt inteligentne.
  • Metafora „niebo płacze ze mną” powoduje, że smutek podmiotu lirycznego rozszerza się na otoczenie. Zamiast jednej osoby płaczącej czytelnik wyobraża sobie cały świat pogrążony w rozpaczy. 
  • Onomatopeja „kukułka” użyta w utworze sprawia, że odbiorca zdaje się słyszeć charakterystyczne dźwięki wydawane przez tego ptaka.
  • Instrumentacja głoskowa „szelest liści na wietrze” oddaje wrażenia słuchowe towarzyszące liściom drzew wystawionym na podmuchy wiatru.
  • Epitety opisujące lokomotywę w wierszu Juliana Tuwima „ciężka, ogromna, tłusta, rozgrzany” oddziałują na wyobraźnię i sprawiają, że odbiorca widzi lokomotywę tak, jak chciał poeta.

Tropy stylistyczne 

Wśród środków stylistycznych wyróżniamy tropy. Polegają one na celowym zestawieniu wyrazów w taki sposób, aby osiągnąć nowe znaczenie. Wzmacniają one ekspresję utworu oraz jego zabarwienie emocjonalne, a także decydują o jego pięknie i oryginalności. Do najważniejszych tropów stylistycznych zaliczamy:

  • epitety,
  • metafory (a wśród nich m. in. ożywienia, uosobienia, symbole i alegorie),
  • porównania (w tym porównanie homeryckie).

Podział środków stylistycznych

Środki artystyczne dzielimy na trzy grupy ze względu na to, na jakiej zasadzie zostały zbudowane – czy skupiają się na znaczeniu i słownictwie, na brzmieniu czy na składni, czyli kolejności użytych wyrazów. Poniżej znajdziesz dokładne informacje o każdej z grup środków stylistycznych: