Zdanie wielokrotnie złożone to takie zdanie, które zawiera minimum trzy orzeczenia, a więc jest zbudowane z co najmniej trzech wypowiedzeń składowych. W poniższym zdaniu wielokrotnie złożonym możemy wyróżnić trzy wypowiedzenia składowe (poszczególne części zostały wyróżnione kolorami):
Nie sądziłam, że praca, którą tak bardzo kochałam, przyniesie mi takie rozczarowanie.
1 – nie sądziłam
2a/2b – że praca przyniesie mi takie rozczarowanie
3 – którą tak bardzo kochałam
Jak analizować zdanie wielokrotnie złożone?
- Podkreśl wszystkie orzeczenia w wypowiedzeniu.
- Wskaż granice zdań składowych i ponumeruj je.
- Znajdź wypowiedzenie główne (takie, które jako jedyne jest nadrzędne, lub pierwsze z kilku współrzędnych). Zdanie główne zaznaczamy linią podwójną.
- Przedstaw na wykresie zależności składniowe – zaznacz, które części są współrzędne, a które podrzędne. By to zrobić, musisz umieć analizować zdania złożone współrzędnie i podrzędnie.
- Nazwij poszczególne części składniowe.
Interpunkcja w zdaniach złożonych wielokrotnie
W zdaniach złożonych wielokrotnie funkcjonują te same zasady co w zdaniach złożonych współrzędnie i podrzędnie.
Przecinek stawiamy pomiędzy częściami składowymi zdań złożonych współrzędnie przeciwstawnych i wynikowych (czyli przed spójnikami takimi jak: ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, więc, zatem, toteż, dlatego) oraz pomiędzy częściami składowymi wszystkich zdań złożonych podrzędnie:
- Chcę wyjechać, ale obawiam się podróży, więc odkładam decyzję na później.
- Kupiłabym ci prezent, lecz ostatnio zachowujesz się niemile, dlatego nie dostaniesz ode mnie nic!
- Chcę, by była już wiosna, ponieważ zimowy krajobraz mnie przygnębia.
- Powtarzam ci, że nie możesz tego kupić, ale znów mnie nie słuchasz!
- Ola, kiedy to usłyszała, zaczęła płakać, więc postanowiliśmy ją pocieszyć, ale nasze działania nie przyniosły rezultatu.
Przecinków nie stawiamy pomiędzy częściami składowymi zdań złożonych współrzędnie łącznych i rozłącznych (czyli przed spójnikami takimi jak: i, oraz, zarazem, też, także, ani, albo, lub, czy, bądź):
- Miłosz zatrzymał się i sprawdził godzinę oraz zadzwonił do pracy.
- Wstał rano i zjadł śniadanie oraz szybko pobiegł do pracy.
- Zjem teraz albo wytrzymam do kolacji lub w ogóle nie będę nic jeść.
Uwaga! W zdaniach tych musimy postawić przecinek, jeśli spójnik się powtarza:
- I wysłała zaproszenie pocztą, i zadzwoniła, i nawet powiadomiła ją osobiście.
- Ani nie kupiłeś sałaty, ani nie zaopatrzyłeś nas w inne warzywa, ani nawet nie zebrałeś truskawek z ogródka.
- Pojedziemy na wakacje w góry albo spędzimy czas w domu, albo odwiedzimy wujków.
Język polski 