Renesans

By obejrzeć prezentację o renesansie, kliknij poniżej:

Najważniejsze informacje o renesansie

Renesans jest trzecią z kolei epoką. Schyłek średniowiecza rozpoczął się wraz z wielkimi odkryciami geograficznymi, przemianami gospodarki w Europie (upadek feudalizmu) i zmianą światopoglądu. W swojej filozofii ludzie renesansu przeciwstawili się średniowiecznemu teocentryzmowi. Uznali, że skupienie wyłącznie na Bogu, ciągłe umartwianie się, myśli o śmierci i strach przed piekłem nie są w życiu wystarczające. Człowiek i jego potrzeby są równie ważne. W renesansie nastąpił rozkwit szkolnictwa, ludzie coraz częściej dbali o własny rozwój, pojawili się pisarze i artyści dumni ze swoich talentów i – w przeciwieństwie do anonimowych twórców średniowiecznych – świadomie podpisujący się pod swoimi dziełami.

Pochodzenie nazwy:

• Nazwa renesans pochodzi od francuskiego słowa renaissance – oznaczającego odrodzenie. Odrodzić się miała myśl antyczna i cała ludzkość dążąca do wszechstronnego rozwoju.
• Nazwy renesans i odrodzenie można używać wymiennie.
• Uwaga! Nie myl odrodzenia (renesansu) z oświeceniem!

Ramy czasowe renesansu:

• Początki:
  • zdobycie Konstantynopola przez Turków – 1453 r.
    (spowodowało wyjazd uczonych do Włoch),
  • wynalezienie druku przez J. Gutenberga – 1455 r.
    (rozpowszechnianie się wiedzy),
  • odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba – 1492 r.
    (zmiana postrzegania świata),
  • odkrycie drogi morskiej do Indii – Vasco da Gama 1498,
  • opłynięcie Ziemi przez Ferdynanda Magellana – lata 1519-1522.
• Koniec:  schyłek wieku XVI.
• W Polsce: XVI wiek do 1584 r. (śmierć Jana Kochanowskiego).

Światopogląd, postrzeganie Boga w odrodzeniu

• W renesansie centrum zainteresowania przestał być Bóg, a ważny stał się również człowiek i jego szczęście, rozwój, myśli.
• Antropocentryzm (przeciwieństwo teocentryzmu) – człowiek jako jednostka niepowtarzalna, wolna, samodzielnie myśląca. Zakłada prawo do harmonijnego rozwoju, szczęścia i radości życia.
• Humanizm – wiara w moralny rozwój człowieka, jego możliwość poznawania świata i samego siebie. Humanizm opiera się na myśli starożytnego myśliciela Terencjusza: „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”.
• Człowiek renesansu – wszechstronny, zdolny, interesował się wszystkimi dziedzinami życia. Przykładami są Leonardo da Vinci i Mikołaj Kopernik.
• Dążono do odnowy życia religijnego. W renesansie pojawił się ruch zwany reformacją, który spowodował rozpad jedności kościoła. Zapoczątkowany został wystąpieniem Marcina Lutra w 1517 roku, kiedy przybił do drzwi katedry w Wittenberdze 95 tez mówiących o błędach popełnianych przez księży. Powstały przez to nowe nurty religijne: luteranizm, kalwinizm, anglikanizm.

Sztuka renesansowa

• Artyści uważali, że w sztuce po inspiracje sięgać należy do czasów starożytnych, sprzed średniowiecza, kiedy dominowało skupienie na człowieku, piękno, harmonia i symetria.
• Dominującym stylem w sztuce był klasycyzm – inspirowany starożytnymi wzorcami. Rzeźby przedstawiały w większości młodych ludzi o pięknym ciele, a także starały się jak najwierniej oddawać emocje.
• Najważniejsi renesansowi artyści: Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Sandro Botticelli, Rafael, Tycjan.

Filozofia odrodzenia

• W renesansie odrodziły się nurty filozoficzne powstałe w starożytności: stoicyzm i epikureizm.
  • Epikureizm – szczęście polega na doznawaniu przyjemności i braku odczuwania bólu. Należy korzystać z radości życia i cieszyć się każdą chwilą.
  • Stoicyzm – szczęście osiąga się poprzez utrzymywanie dyscypliny moralnej i obojętność wobec ziemskich pokus. Należy zachowywać spokój w każdej sytuacji, kierować się rozumem i przyjmować to, co przynosi życie, jako konieczność.
• Ważni filozofowie:
  • Erazm z Rotterdamu,
  • Machiavelli,
  • Tomasz Morus.

Najważniejsze polskie utwory renesansowe

• Jan Kochanowski:
  • „Odprawa posłów greckich”,
  • „Treny”,
  • „Fraszki”,
  • „Pieśni”,
  • „Psałterz Dawidowy”.
• Mikołaj Rej:
  • „Żywot człowieka poczciwego”,
  • „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem”.

Najważniejsze dzieła w literaturze światowej

• Dante Alighieri „Boska komedia”,
• Giovanni Boccaccio „Dekameron”,
• Francesco Petrarka „Sonety dla Laury”,
• Erazm z Rotterdamu „Pochwała głupoty”,
• Thomas More „Utopia”,
• Miquel Cervantes „Don Kichot”,
• William Szekspir:
  • komedie: „Burza”, „Poskromienie złośnicy”, „Sen nocy letniej”, „Kupiec wenecki”,
  • tragedie: „Romeo i Julia”, „Tytus Andronicus”, „Hamlet”, „Makbet”, „Antoniusz i Kleopatra”.
  • Szekspir żył na przełomie renesansu i baroku, dlatego czasem jest uznawany za twórcę renesansowego, a w innych klasyfikacjach przypisuje się go do epoki baroku. Należy o tym pamiętać, omawiając jego dzieła.

Zobacz też:  Mapy odkryć geograficznych