Jak zrozumieć, czym jest styl?
Wyobraź sobie, że wchodzisz do gabinetu dyrektora i mówisz do niego: „Cześć”, rozsiadając się wygodnie na fotelu i kładąc nogi na jego biurku. Lub spotykasz swoją babcię, która, widząc cię, odwraca bejsbolówkę daszkiem do tyłu i przybija ci piątkę, wrzeszcząc radośnie: „Joł!”. Spróbuj jeszcze zwizualizować sobie trzyletnie dzieci w przedszkolu, które zapytane o to, jakie potrawy lubią najbardziej, rozpoczynają dyskusję, używając zwrotów typu: „zważywszy na preferencje kulinarne”, „wysublimowany smak”, „elementy kuchni molekularnej”. Widzisz, że najogólniej mówiąc, coś tu nie pasuje. Pojęcie stylu wiąże się nie tylko z wyglądem czy sposobem bycia, ale także ze sposobem wyrażania się – w pewnych sytuacjach komunikacyjnych wypowiadamy się w określony sposób.
Styl wypowiedzi
Styl w wypowiedzi zdefiniować można jako dobór odpowiednich środków językowych w zależności od celu wypowiedzi. Innym językiem posługujemy się w towarzyskiej rozmowie z przyjaciółmi, inaczej mówimy w urzędzie czy ze starszą nieznaną nam osobą. Różne środki dobieramy także, pisząc podanie lub rozprawkę, czy wiersz o tematyce miłosnej.
Style funkcjonalne
Wyróżniamy pięć głównych stylów wypowiedzi. Każdy z nich ma inne cele i posługuje się odmiennymi środkami. Wg definicji zaś styl to „zespół środków językowych wybieranych przez autora tekstu ze względu na ich przydatność do realizacji celu wypowiedzi”.
Styl potoczny
Używany głównie w języku mówionym wśród osób, które się znają i czują się ze sobą swobodnie (rodzina, przyjaciele, znajomi). Charakteryzuje się bogatą frazeologią pozwalającą lepiej zobrazować to, co się ma do przekazania, i częstym zabarwieniem emocjonalnym. Użytkownicy często stosują urywane, niepełne zdania i stosują skróty myślowe. Bardzo częste są drobne i mało istotne błędy językowe, a także stosowanie elementów charakterystycznych dla slangu.
Styl artystyczny
Używany jest w literaturze. Polega na tworzeniu obrazów poetyckich za pomocą nietypowych połączeń słów i nagromadzenia licznych środków stylistycznych (metafory, porównania, onomatopeje itp.). Pisarze zwykle stosują oryginalne, bogate i wyszukane słownictwo, a także stosują nietypowe połączenia słów, które wpływają na wyobraźnię odbiorcy.
Styl naukowy
Stosowany jest przez naukowców i fachowców w danej dziedzinie. Używa się go w tekstach o charakterze naukowym. Charakteryzuje go używanie wielu specjalistycznych terminów, symboli i wzorów. Często stosowane są skomplikowane i rozbudowane zdania wielokrotnie złożone, ale całość wypowiedzi cechuje się logicznością i precyzyjnością. Często pojawiają się słowa takie jak: wynikanie, pochodzenie, obserwacja, wniosek, teza, przesłanka itp.
Styl publicystyczny
Używa się go w mediach – gazetach, radiu, telewizji, internecie. Przeznaczony jest dla wielu odbiorców, dlatego cechuje się jasnością i jest zrozumiały dla szerokiego odbiorcy. Jego celem jest informowanie i komentowanie aktualnych wydarzeń, a także kształtowanie opinii publicznej, dlatego wypowiedź w stylu publicystycznym powinna być sugestywna. Styl ten jest bardzo zróżnicowany – w zależności od odbiorcy i od gatunku wypowiedzi (np. relacja z meczu, reportaż, opinia, felieton bardzo się między sobą różnią).
Styl urzędowy
Obejmuje wszelkie pisma o charakterze urzędowym: akty prawne, wezwania, podania, protokoły, sprawozdania z posiedzeń, itp. Jest on szablonowy i schematyczny, zawiera utarte zwroty i sformułowania. Pisma tego typu niemal zawsze muszą być pisane według określonego wzoru. Styl ten jest bardzo zwięzły i oficjalny. Często pojawia się strona bierna, bezpodmiotowość (np. „ogłasza się” i „uprasza się” zamiast „ogłaszam” czy „prosimy”) i stosowane są punkty, paragrafy, podpunkty itp.
Cechy dobrego stylu
Przede wszystkim należy pamiętać, by styl powinien być dopasowany do celu wypowiedzi. Powinniśmy pisać w sposób jasny i komunikatywny, czyli tak, by inni nas rozumieli. W przypadku stylu naukowego zadbajmy o odpowiednią szczegółowość, zaś w stylu urzędowym – jak największą zwięzłość. Pisma w stylu artystycznym i potocznym powinny zaś być żywe, obrazowe i sugestywne.
Język polski 