Napady złości

Na skróty:

napady-zlosci

Skąd bierze się złość?

Każdy z nas odczuwa od czasu do czasu złość. Pojawia się ona w różnych natężeniach, od  poczucia irytacji, gdy coś nam się nie podoba, poprzez frustrację, kiedy odczuwamy niepowodzenie, aż do gniewu i agresji, gdy przestajemy kontrolować nasze emocje. Złość jest naturalną odpowiedzią naszego organizmu na poczucie zagrożenia lub niesprawiedliwości i wiąże się z odczuwaniem stresu. Kiedy człowiek długotrwale doświadcza stresu, na który nie ma wpływu, często zaczyna reagować złością.

Złość u różnych ludzi mogą wyzwalać różne czynniki. Niektórzy mogą zacząć się denerwować, kiedy czują się bezsilni lub niezrozumiani przez rodziców, nauczycieli i kolegów. Dla innych przyczyną będą problemy – kłopoty w domu, kłótnia z przyjacielem, skomplikowane relacje w związku, napięcia okresu dojrzewania czy porażka podczas gry sportowej. Ale zdarza się też, że ludzie złoszczą się bez jakiejś konkretnej przyczyny. Może to być spowodowane stresem i presją, jakich niemal każdego dnia doświadczamy w naszym życiu, bądź wydarzeniami z przeszłości, np. zaniedbaniem czy molestowaniem.

Nasze ciało gwałtownie reaguje na uczucie złości,produkując dodatkowe porcje hormonów, i pojawiają się następujące objawy:

  • przyspieszone bicie serca,
  • szybszy oddech,
  • uczucie ściskania w gardle,
  • zaciśnięte zęby,
  • pocenie się,
  • napięte mięśnie,
  • zaciśnięte pięści,
  • ściskanie w żołądku,
  • zawroty głowy,
  • niewyraźne widzenie.

Kiedy szukać pomocy?

Doświadczanie złości z powodu różnych sytuacji jest całkowicie normalne i naturalne. Zdarza się jednak, że uczucie to prowadzi do groźnych lub destrukcyjnych zachowań wobec siebie samego lub innych. Napady złości mogą też przyczynić się do pojawienia się depresji czy stanów lękowych bądź pogorszyć istniejące objawy. Oznaką, że potrzebujesz pomocy, mogą być następujące zachowania:

  • bicie lub ranienie innych,
  • utrata kontroli nad własnym zachowaniem,
  • krzyczenie na innych,
  • niszczenie przedmiotów (np. rozbijanie ich o podłogę, uderzanie pięścią),
  • preferowanie towarzystwa ludzi, którzy wpędzają w kłopoty (np. proponują narkotyki, dokonują kradzieży, wymuszeń, pobić),
  • problemy w szkole czy pracy wywołane impulsywnym zachowaniem.

Ataki złości, których nie potrafimy kontrolować, przyczyniają się także do powstania bądź spiętrzenia innych problemów. Często powodują poczucie winy bądź zachowania unikowe – wagary, izolację, problemy z jedzeniem, samookaleczenia. Zdarza się, że osoby cierpiące na ataki złości uciekają w alkohol lub narkotyki, mając złudne poczucie radzenia sobie z gniewem, pamiętać jednak należy, że w dalszym efekcie środki te powodują gorsze samopoczucie i nawarstwianie się kolejnych  problemów.

Ataki złości powodują, że niejako „wyłączamy” nasze logiczne myślenie. Sytuacje, które wywołują złość, powodują pojawianie się negatywnych myśli, te zaś mają ogromny wpływ na nasze emocje, reakcje ciała i zachowanie.

kolo-zlosci

Czasami wyzwalacz, który pociąga za sobą szereg negatywnych reakcji, może być przez nas źle zinterpretowany. Możemy źle ocenić działania czy wypowiedzi innych lub po prostu być przyzwyczajeni do tego, że reagujemy w sposób agresywny. Ważne jest, by nauczyć się rozpoznawać sytuacje, które wywołują u nas ataki złości. Jest to pierwszym krokiem w drodze do znalezienia sposobu jego uniknięcia.

Kontrolowanie złości

Nie ma jednego uniwersalnego sposobu na to, by poradzić sobie z atakami złości. Każdy musi znaleźć to, co pomaga w jego przypadku.

  • Najprostszym sposobem poradzenia sobie z atakami złości jest unikanie sytuacji, które one je wywołują. Jeśli wiesz, że źle reagujesz na krytyczne żarty koleżanki – uprzedź ją o tym bądź unikaj rozmów z nią. Jeśli nie panujesz nad swoją złością podczas gier sportowych, rozważ zmianę dyscypliny, którą uprawiasz.
  • Obserwuj swoje ciało. Kiedy czujesz, że w odpowiedzi na jakąś sytuację pojawiają się znajome objawy prowadzące do ataku złości (negatywne myśli, emocje, reakcje ciała takie jak zaciskanie pięści lub zębów) zatrzymaj się, weź kilka głębokich oddechów, zrelaksuj mięśnie ciała. Uświadom sobie, co i dlaczego czujesz. Jeśli to potrzebne lub możliwe – wycofaj się z sytuacji.
  • W przypadku większości ludzi sprawdzają się techniki relaksacyjne. Spacer, zabawa ze zwierzęciem domowym, jogging, gorąca kąpiel, słuchanie ulubionej muzyki czy obejrzenie komedii pomagają odwrócić uwagę i uspokoić emocje.
  • Pamiętaj o dobroczynnym wpływie rozmowy z kimś zaufanym. Wyrzucenie z siebie złych emocji w czasie spotkania z bliską osobą pozwala nie tylko pozbyć się ciężaru złości, ale również umożliwia spojrzenie na całą sytuację z dystansu. Przyjaciele bądź rodzina mogą patrzeć na naszą sytuację z zupełnie innej strony i uświadomić nam, że nasza złość jest reakcją przesadzoną lub nie ma żadnych podstaw.
  • Dla niektórych osób przydatne może okazać się spisywanie swoich myśli, emocji i reakcji. Prowadzenie dziennika bądź pamiętnika pozwala skupić się na sobie i z dystansu ocenić swoje uczucia i reakcje oraz jeszcze raz przyjrzeć się sytuacjom wyzwalającym agresję. Pozwala również zastanowić się, jak powinniśmy zareagować, kiedy w przyszłości znajdziemy się w podobnej sytuacji.

Pamiętaj, że jeśli nie jesteś w stanie kontrolować ataków złości, których doświadczasz, powinieneś poszukać pomocy specjalisty. Zgłoś się do pedagoga lub psychologa szkolnego bądź do lekarza pierwszego kontaktu, którzy poradzą ci, jak znaleźć pomoc psychologa lub psychiatry. Pomogą ci oni znaleźć przyczyny wybuchów złości i dobrać odpowiednie techniki, dzięki którym poradzisz sobie z tymi emocjami.

Moje dziecko doświadcza napadów złości

Zdarza się, że niektóre dzieci i nastolatkowie mają kłopot z kontrolowaniem emocji. Złość i agresywne zachowanie mogą być bardzo trudne do opanowania i mieć duży wpływ na życie rodzinne czy szkolne, lecz istnieje wiele sposobów, by wspomóc dziecko w radzeniu sobie z emocjami. Pamiętaj jednak, żeby do rozmowy przystępować wtedy, gdy jest to możliwe – nie podczas ataku. Możesz powiedzieć: „Jestem tutaj dla ciebie. Porozmawiamy, kiedy będziesz gotowy”. Planuj też z wyprzedzeniem, jak zareagujesz w przypadku wybuchu złości. Zachowaj spokój – nie pokazuj po sobie zdenerwowania, by nie wzmacniać negatywnych uczuć dziecka. Mój powoli i niepodniesionym głosem, trzymaj otwartą postawę ciała.

  • Gdy widzisz, że twoje dziecko wydaje się zdenerwowane, zapytaj, czy coś je martwi lub stresuje. Zdarza się, że dziecko nie jest świadome odczuwania złości, a rozmowa o jego uczuciach pozwala mu nabyć samoświadomości.
  • Jeśli dziecko nie wie, co jest powodem jego złości, pomóż mu to ustalić.
  • Stosuj się do zasad, które zostały określone w twoim domu. Nie naginaj ich tylko dlatego, że dziecko ma atak złości bądź zachowuje się agresywnie. Nie przekupuj („Przestań się złościć, to pojedziemy na zakupy i dostaniesz coś fajnego”). Dzieci potrzebują konsekwencji i stabilnych zasad. Pomaga im to zrozumieć, co jest akceptowalne, a co niedopuszczalne i jakie są następstwa.
  • Daj sobie i dziecku czas. Czasami sprawy rozwiązują się same, czasami zaś potrzeba do tego nieco więcej cierpliwości. Nie należy oczekiwać, że problem ataków złości rozwiąże się w ciągu paru dni. Zwykle wymaga to o wiele dłuższej pracy.
  • Pomóż dziecku znaleźć skuteczne w jego przypadku sposoby radzenia sobie ze złością. Może to być stosowanie technik kontrolowanego oddychania, aktywność fizyczna, hobby pozwalające się rozładować.
  • W przypadku pojawienia się agresji werbalnej lub fizycznej pamiętaj, żeby oddzielić zachowanie dziecka od jego uczuć. Uświadom je, że akceptujesz jego uczucia, ale nie podobają ci się jego zachowania.
  • Chociaż może to nie być łatwe, postaraj się zachować siłę. Poszukaj wsparcia w rozmowie z rodziną lub przyjacielem. Jeśli to konieczne, sięgnij po pomoc specjalisty. I nie zapominaj o sobie i swoim samopoczuciu – znajdź czas na chwilę relaksu.

Opracowano z pomocą: youngminds.org.uk, emocje.pro, 4lomza.pl

Przydatne linki: