By przeczytać streszczenie szczegółowe „Opowieści wigilijnej”, kliknij poniżej:
„Opowieść wigilijna” – opracowanie
- Autor: Charles Dickens
- Rok wydania: 1843 r.
- Epoka: pozytywizm
Geneza „Opowieści wigilijnej”
“Opowieść wigilijna” ukazała się tuż przed świętami Bożego Narodzenia – w grudniu 1843 roku i okazała sukcesem tak wielkim, że wynoszący 6 tysięcy egzemplarzy nakład sprzedał się w ciągu zaledwie trzech dni – konieczny więc był natychmiastowy dodruk. Motywacją do napisania utworu stał się dla Dickensa udział w zbiórce na rzecz najuboższych mieszkańców Manchesteru, podczas której wygłosił przemówienie. W tekście zawarł także własne doświadczenia z dzieciństwa, kiedy doświadczył biedy. Wszystko to złożyło się na pomysł stworzenia dzieła, które będzie zwracać uwagę na problem niesprawiedliwości społecznej.
„Opowieść wigilijna” – rodzaj i gatunek literacki
Rodzajem literackim “Opowieści wigilijnej” jest epika:
- Mamy tutaj narrację i jest ona przeważnie trzecioosobowa, czyli prowadzona w trzeciej osobie czasownika. Narrator jest wszechwiedzący, co oznacza, że zna wszystkie wydarzenia, oraz myśli i uczucia bohaterów. Czasami jednak narrator wypowiada się w pierwszej osobie, zwracając się bezpośrednio do czytelnika – ma to na celu przybliżenie utworu do gawędy.
- Istnieje świat przedstawiony, bohaterowie i wątki składające się na fabułę, czyli całość wydarzeń.
- Utwór, tak jak większość dzieł epickich, pisany jest prozą.
Gatunek literacki „Opowieści wigilijnej” to zwykle określany jest jako opowiadanie, czyli niezbyt długi utwór o prostej akcji, w którym dominuje jeden wątek – tutaj jest to przemiana Ebenezera Scrooge’a. Choć jest on główną postacią, istnieją również bohaterowie poboczni, a także drobne dygresje i wątki uzupełniające, takie jak historia Małego Tima czy siostrzeńca Scrooge’a. Dosyć swobodna kompozycja utworu sprawia, że czasami “Opowieść wigilijną” określa się też mianem powieści.
„Opowieść wigilijna” – czas i miejsce akcji, znaczenie tytułu
Właściwa akcja utworu rozgrywa się w XIX-wiecznym Londynie w wigilię Bożego Narodzenia.
- W wigilię w kantorze Scrooge’a odwiedza siostrzeniec i zaprasza na świąteczny obiad.
- Wieczorem w domu Scrooge widzi ducha Marleya.
- W nocy Scrooge odbywa wraz z duchami wędrówki po przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.
- W dzień Bożego Narodzenia Scrooge budzi się, odwiedza siostrzeńca i podnosi pensję Bobowi Cratchitowi.
- Narrator wspomina również o późniejszym szczęśliwym życiu Scrooge’a.
Pamiętać należy też, że akcja obejmuje także czas fantastyczny, czyli przeszłość i przyszłość w postaci różnych wigilii, które przeżył bohater. Czas akcji wyjaśnia znaczenie tytułu. Dodatkowo Charles Dickens wydał swoje dzieło 19 grudnia, czyli tuż przed świętami, i nazwał “Christmas Carol”, co dosłownie oznacza “bożonarodzeniową kolędę”.
Bohaterowie „Opowieści wigilijnej”
W utworze występują dwa typy bohaterów. Realistyczni, czyli tacy, jacy mogliby istnieć w naszym świecie, to między innymi Ebenezer Scrooge, Bob Cratchit wraz ze swoją rodziną, w tym Małym Timem, oraz siostrzeniec głównego bohatera Fred. Z kolei bohaterami fantastycznymi, czyli niespotykanymi w naszym świecie, są widma nawiedzające Scrooge’a – duch zmarłego siedem lat wcześniej Marleya, a także zapowiedziani przez niego goście – Duch Wigilijnej Przeszłości, który ukazał bohaterowi wydarzenia sprzed lat, Duch Tegorocznych Świąt, który pokazuje Scrooge’owi między innymi rodziny Boba Cratchita i siostrzeńca Freda, a także Duch Przyszłych Świąt, roztaczający ponure wizje tego, jaki los spotka Scrooge’a, jeśli ten nie zmieni swojego postępowania.
| Bohaterowie realistyczni | Bohaterowie fantastyczni |
| Mogliby istnieć w realnym świecie | Nie są spotykani w realnym świecie |
| Ebenezer Scrooge Bob Cratchit (wraz z rodziną i Małym Timem) Siostrzeniec Fred z rodziną Kwestarze | Duch Marleya Duch Wigilijnej Przeszłości Duch Tegorocznych Świąt Duch Przyszłych Świąt |
„Opowieść wigilijna” – streszczenie krótkie
Historia rozgrywa się w wigilię w XIX-wiecznej Anglii. Ebenezer Scrooge to człowiek stary, zimny i czujący namiętność jedynie do pieniędzy. Odmawia swojemu siostrzeńcowi przyjścia na świąteczny obiad, a kwestarzom datku, z pogardą wypowiadając się o biednych. Następnie z niechęcią godzi się na dzień wolny dla swojego pracownika, uważając to za okradanie pracodawcy.
W domu Scrooge’a odwiedza duch zakutego w łańcuchy Marleya – jego zmarłego siedem lat wcześniej współpracownika. Ostrzega Scrooge’a przed podzieleniem jego losu i zapowiada wizytę trzech duchów, które pomogą starcowi się nawrócić. W nocy słowa Marleya się spełniają – Scrooge’a odwiedzają trzy duchy i pokazują mu różne wigilie z jego życia.
- Duch Wigilijnej Przeszłości pokazuje Scrooge’owi jego rodzinne miasteczko i jego samego, samotnie spędzającego z książką wigilię, wizytę siostry Fanny, praktyki w londyńskim składzie Fezziwiga, rozstanie z Bellą i jej późniejsze szczęśliwe życie.
- Duch Tegorocznych Świąt zabiera Scrooge’a z wizytą do Boba Cratchita, gdzie widzi Małego Tima, do domu siostrzeńca Scrooge’a Freda, a także do Londynu oraz świętujących z dala od domów latarników, górników i marynarzy.
- Duch Przyszłych Świąt roztacza wizję śmierci starego skąpca, która nie wzbudziła niczyjego żalu, a także śmierci Małego Tima, odkrywa też, że zmarłym samotnie starcem jest sam Ebenezer.
Dzięki tym wizytom Scrooge pojmuje, do jakiego końca zmierza. Widzi puste życie, skąpstwo, brak życzliwości i śmierć, która nikogo nie wzrusza. Postanawia się zmienić, wziąć do serca nauki duchów i odtąd czcić święta.
Bohater budzi się rano w dniu Bożego Narodzenia jako zupełnie inny człowiek. Zaczyna okazywać życzliwość, hojność i współczucie wobec innych. Posyła Cratchitom olbrzymiego indyka, odwiedza swojego siostrzeńca i podnosi pensję zaskoczonemu Bobowi Cratchitowi. Jego przemiana prowadzi do poprawy relacji z ludźmi wokół niego oraz do szczęśliwszego, bardziej spełnionego życia.
Aby sprawdzić swoją znajomość „Opowieści wigilijnej”, kliknij poniżej:
Przesłanie „Opowieści wigilijnej”
„Opowieść wigilijna” Charlesa Dickensa niesie ze sobą kilka istotnych przesłań:
- Moc przebaczenia i drugiej szansy. Główny bohater, Ebenezer Scrooge, symbolizuje możliwość głębokiej zmiany i przebaczenia nawet najgorszych błędów, co jest kluczowe dla jego własnego szczęścia i poprawy relacji z innymi.
- Wartość współczucia i życzliwości. Dickens pokazuje, że istotą świąt jest nie tyle bogactwo materialne, ile bogactwo ludzkiego serca. Dzięki doświadczeniom duchów, Scrooge odkrywa radość płynącą z dzielenia się z innymi i okazywania życzliwości, co jest kluczowe dla szczęścia zarówno dla niego, jak i dla innych.
- Odpowiedzialność społeczna. Pisarz krytykuje egoizm i brak troski o innych, szczególnie o tych mniej szczęśliwych. Poprzez postać Scrooge’a, Dickens zachęca do dbania o innych, zwłaszcza w trudnych czasach, i do zaangażowania się w pomoc potrzebującym.
- Potęga refleksji i samooceny: Historia ukazuje, jak ważne jest spojrzenie w głąb siebie, zrozumienie własnych błędów i gotowość do zmiany. Scrooge staje się lepszym człowiekiem, gdy rozumie, jakie konsekwencje mają jego decyzje dla niego samego i dla innych.
Te przesłania sprawiają, że „Opowieść wigilijna” jest nie tylko opowieścią o świętach Bożego Narodzenia, ale także uniwersalnym przypomnieniem o wartościach, które są istotne dla życia każdego człowieka i społeczności jako całości.
Motywy literackie
- Chciwość, pieniądze i skąpstwo
- Starość i samotność
- Nawrócenie, przebaczenie
- Choroba i bieda
- Odzyskana radość życia
Język polski 