Rozprawka z hipotezą to forma wypowiedzi, w której piszący stara się rozważyć hipotezę za pomocą argumentów i kontrargumentów, które z kolei ilustruje się przykładami. W zakończeniu z hipotezy wyprowadzana jest teza, czyli stwierdzenie będące wynikiem naszych rozważań.

Argument a przykład

• Hipoteza – zdanie, którego słuszność należy rozważyć,
  • np. Warto zastanowić się, czy bycie egoistą może prowadzić do pełni szczęścia.
• Argument – dowód „na tak”,
  • np. Myśląc tylko o sobie, skupiamy się na własnych potrzebach.
  • Przykład – konkretna sytuacja z literatury, sztuki, historii, życia itp.
    • np. Neron przedstawiony w „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza nie liczył się z nikim, swoich przeciwników eliminował i przez lata cieszył się fałszywymi pochlebstwami. Kara spotkała go dopiero, gdy nakazał podpalenie Rzymu.
• Kontrargument – dowód „na nie”,
  • np. Myśląc tylko o sobie, często stajemy się przyczyną krzywdy innych ludzi.
    • np. Zły Pan z II cz. „Dziadów” Adama Mickiewicza za życia dbał o swoje wygody, nie troszcząc się o poddanych. Swoim zachowaniem doprowadził do śmierci przynajmniej dwojga z nich. Po śmierci spotkała go kara – wieczna tułaczka, głód i pragnienie.
• Teza – pogląd, o którego słuszności jesteśmy przekonani; wynik naszego rozumowania.
  • Bycie egoistą nie może prowadzić do pełni szczęścia.

Słownictwo do rozprawki z hipotezą

Ważne przy pisaniu rozprawki:

• Zaplanowanie wypowiedzi (na brudno).
• Wyrażenie własnego zdania (postawienie hipotezy).
• Podanie co najmniej jednego argumentu (za) zilustrowanego przykładem.
• Podanie co najmniej jednego kontrargumentu (przeciw) zilustrowanego przykładem.
• Poparcie argumentów trafnie dobranymi przykładami z literatury (najlepiej lektur obowiązkowych), historii, sztuki lub życia.
• W zakończeniu podsumowanie i wyprowadzenie tezy – wyniku rozważań.
• Stosowanie wyrażeń służących podkreśleniu własnego stanowiska,
  • np. moim zdaniem…, uważam, że…, jestem przekonany o…, według mnie…, stanowczo sądzę, że… itd.
  • Niezwracanie się bezpośrednio do odbiorcy (nie pisz „wyjaśnię wam, przedstawię wam, zgodzicie się ze mną że…” – te zwroty charakterystyczne są dla przemówienia, nie rozprawki).

Wstęp	Pomocne słownictwo
Wprowadzenie do tematu.1 Postawienie hipotezy.2 Zapowiedź rozważań.3	1. W dzisiejszych czasach…, Ludzie od zawsze…, Często zastanawiamy się… 2. Należy rozważyć, czy…, Warto zastanowić się nad…, Powstaje konieczność zastanowienia się nad tym, czy… 3. Postaram się to rozważyć. Spróbuję przyjrzeć się temu problemowi. W mojej pracy pochylę się nad tym zagadnieniem.
Rozwinięcie	Pomocne słownictwo
Argument 11 + przykład 14 Argument 22 + przykład 24 *Argument/kontrargument 33 + przykład 34 Do każdego argumentu i kontrargumentu z przykładem warto dodać wniosek częściowy. 5	1. Przede wszystkim…, Po pierwsze…, Z jednej strony… 2. Z drugiej strony…, Jednakże…, Z kolei na niekorzyść <czegoś> przemawia to, że…, Jeśli jednak spojrzymy na fakt, że…, Istnieje również druga strona medalu… 3. Na koniec…, Nie należy zapomnieć o tym, że… 4. Dobrym przykładem jest…, Świetnie ilustruje to…, Sytuację taką przedstawiono w… 5. Można więc powiedzieć, że…, To prowadzi do wniosku, że…, Widać więc wyraźnie, że…
Zakończenie	Pomocne słownictwo
Zdanie podsumowujące.1 Wyprowadzenie tezy. Wnioski końcowe.	1. Podsumowując moje rozważania, stwierdzam, że…, Na zakończenie z całym przekonaniem stwierdzam, że…, Podsumowując, mogę stwierdzić, że…, Z moich rozważań wynika, że…, W świetle przytoczonych argumentów uważam, że…

Jak napisać rozprawkę z hipotezą?

By napisać rozprawkę z hipotezą, należy najpierw przemyśleć temat i zaplanować wypowiedź. W pracy: Czy zazdrość może prowadzić do zbrodni? mogę rozważyć temat, podając argumenty (za) i kontrargumenty (przeciw), mogę więc napisać rozprawkę z hipotezą.

Plan rozprawki z hipotezą

Wstęp

• W kilku zdaniach wprowadzam do tematu.
• Prezentuję hipotezę. Może być ona sformułowana w następujący sposób:
  • Należy rozważyć, czy zazdrość może prowadzić do zbrodni. 
  • Można się zastanawiać, czy zazdrość może prowadzić do zbrodni.
  • Zazdrość przypuszczalnie prowadzi do zbrodni.
• Rozwijam w kilku zdaniach wstęp i hipotezę.
  • Zapowiadam rozważania na ten temat.

Rozwinięcie – argumenty i kontrargumenty

• Podaję min. jeden argument (ogólny dowód ZA) i rozwijam go w kolejnych zdaniach.
• Do argumentu podaję przykład (może być z literatury, historii, filmu, życia itp.).
• Wybieram min. jeden kontrargument (ogólny dowód PRZECIW) i rozwijam go w kolejnych zdaniach.
• Do kontrargumentu również podaję konkretny przykład.
• Każdy akapit kończę wnioskiem częściowym.
• Każdą taką część zapisuję od nowego akapitu.

Argument	Rozwinięcie argumentu	Przykład
Argument 1: Bardzo silna zazdrość jest charakterystyczna dla pewnego typu osób	dwa typy ludzi, dobre serce – brak destrukcyjnej zawiści, zły charakter – zazdrość powoduje destrukcję, zbrodnia jako efekt	„Balladyna” Juliusza Słowackiego (przykład z literatury)
Argument 2: Zazdrość powoduje zaślepienie i „wyłącza” logiczne myślenie	zbrodnie w afekcie, chęć odwetu	Anna Boleyn jako ofiara zazdrości angielskiego króla Henryka VIII (przykład z historii)
Kontrargument: Zazdrość może stanowić motywację do pracy	wzbogacenie siebie, praca, efekty	„Lalka” Bolesława Prusa (przykład z literatury)

Zakończenie

• Podsumowuję rozważania, ale nie powtarzam ich słowo w słowo.
• Ważne! Z HIPOTEZY WYPROWADZAM TEZĘ – to jest wynik mojego rozumowania.
• Formułuję kilka zdań – nie jedno!

Przykładowa rozprawka z hipotezą

Czy zazdrość może prowadzić do zbrodni?

      Zazdrość jest uczuciem, które w mniejszym lub większym stopniu towarzyszy każdemu człowiekowi. Dla niektórych stanowi impuls do podjęcia wysiłku, by osiągnąć to, czego zazdroszczą. Dla innych zaś stanowi destrukcyjne uczucie, które uwidacznia ich najgorsze cechy. W swojej rozprawce postaram się rozważyć, czy zazdrość może prowadzić do zbrodni.

        Po pierwsze wszechogarniająca, bardzo silna zazdrość bywa cechą osób skłonnych do agresji. Człowiek życzliwy dla innych, kochający siebie samego i otoczenie nie czuje nienawiści do innych, gdy sam czegoś nie posiada. Problem ten porusza Juliusz Słowacki w dramacie romantycznym „Balladyna”. Tytułowa bohaterka, dla której nie liczy się nic oprócz pozycji i władzy, zazdrości siostrze, że nazbierała dzban malin i jest przez to bliska poślubienia księcia Kirkora. By temu zapobiec, kobieta zabija Alinę. Tragedia pokazuje, jak uczucie chorobliwej zazdrości może wpływać na ludzi.

        Następnie przejdę do tego, że uczucie to często zaślepia i sprawia, że ludzie nie myślą racjonalnie. Czasem słyszymy o czynach, które popełnione zostały w  afekcie, czyli stanie wyłączenia logicznego myślenia. W szesnastowiecznej Anglii król Henryk VIII Tudor, usłyszawszy plotki o licznych romansach swej żony Anny Boleyn, uwierzył w nie i zdecydował się ukarać kobietę, skazując ją na ścięcie. Później prawdopodobnie żałował swojej decyzji. Niektóre źródła mówią, że jego ostatnie słowa brzmiały: Anna Boleyn. Zazdrość więc może sprawiać, że ludzie pochopnie podejmują nawet dramatyczne decyzje.

        Z drugiej strony zdarza się, że efektem zazdrości bywa motywacja do pracy i własnego rozwoju, co skutkuje wytężonym wysiłkiem, szybko przynoszącym oczekiwane efekty. Przykładem może być postać Stanisława Wokulskiego z powieści „Lalka” Bolesława Prusa. Urodził się w ubogiej rodzinie i wcześnie zaczął pracę jako subiekt. Zapragnął, tak jak jego chlebodawca, osiągnąć coś w życiu. Skończył studia, a dzięki głowie do interesów szybko zdobył majątek, a później wspierał finansowo robotników, chorych i ubogich. Jak widać, uczucie to nie zniszczyło Wokulskiego, stało się natomiast jego motywacją. W takiej sytuacji jednak mamy zazdrość bez odcienia zawiści, pozbawioną niechęci do osób, których spotkało w życiu powodzenie.

           Podsumowując powyższe rozważania, można stwierdzić, że zazdrość może prowadzić do zbrodni. Niektórzy ludzie dobrze radzą sobie z tym uczuciem – staje się ono dla nich motywacją do cięższej pracy. Jednak gdy jest wyjątkowo silne, może być impulsem do niszczenia, a nawet do zbrodni.

Oznaczenia powyższej pracy:

wprowadzenie do tematu
sformułowanie hipotezy/wyprowadzenie tezy
zapowiedź dalszych rozważań
podkreślanie kolejności wypowiedzi
sformułowanie argumentu/ kontrargumentu
podanie przykładu
wniosek końcowy
podsumowanie rozważań

Zobacz też: