Mały Książę

By przeczytać streszczenie szczegółowe „Małego Księcia”, kliknij poniżej:

„Mały Książę” – opracowanie

Autor: Antoine de Saint-Exupery
Rok wydania: 1943 (Nowy Jork)
Epoka: czas wojny i okupacji

Dedykacja w „Małym Księciu”

Treść “Małego Księcia” poprzedza dedykacja, czyli wypowiedź poprzedzająca właściwy tekst, w której Saint-Exupéry poświęcił książkę Leonowi Werthowi, urodzonemu w żydowskiej rodzinie francuskiemu pisarzowi, dziennikarzowi i krytykowi. Autor przeprasza dzieci, że nie zadedykował książki dzieciom i podaje trzy powody – był on jego przyjacielem, potrafił zrozumieć wszystko, nawet książki dla dzieci, oraz znajdował się w okupowanej Francji. Decyduje się jednak zmienić dedykację i poświęca dzieło Leonowi Werthowi, gdy był małym chłopcem.

Geneza „Małego Księcia”

Pomysł napisania “Małego Księcia” pojawił się w 1941 roku, gdy pisarz przebywał w szpitalu w Los Angeles. Z daleka od żony, matki i atakowanej przez Niemcy Francji, czytywał baśnie Andersena. Pisanie rozpoczął kilka miesięcy później, mieszkając na Long Island, a finalnie dzieło wydano w Nowym Jorku w 1943 r. Rozbicie się Pilota na pustyni inspirowane było jego doświadczeniami pilota (Saint-Exupéry kilkakrotnie przeżył wypadek lotniczy), a w relacji Róży i Małego Księcia ukazał swoje burzliwe relacje z żoną Consuelo.

„Mały Książę” – rodzaj i gatunek literacki

Rodzajem literackim “Małego Księcia” jest epika:

Mamy tutaj narrację i jest ona pierwszoosobowa, czyli prowadzona w pierwszej osobie czasownika.
Narratorem jest Pilot, który równocześnie jest jednym z bohaterów, czyli należy do świata przedstawionego i przedstawia wydarzenia ze swojego punktu widzenia.
Mamy też wątki składające się na fabułę, czyli całość wydarzeń.
Pojawiają się bohaterowie, a utwór, jak większość dzieł epickich, pisany jest prozą.

Gatunek literacki „Małego Księcia” jest trudniejszy do określenia, gdyż w zależności od tego, jak się go odczytuje, można wskazać w nim cechy baśni, cechy powiastki filozoficznej i cechy przypowieści.

Cechy baśni:

Jest to pouczająca (zawierająca morał) historia napisana prostym językiem, zrozumiałym przez dzieci.
Mamy tutaj elementy fantastyczne (np. planety, kosmiczną podróż) i postaci fantastyczne (Małego Księcia, Różę, Lisa, Żmiję).
Pojawiają się rośliny i zwierzęta zachowujące się jak ludzie.
Czas i miejsce akcji nie są dokładnie określone (rzecz dzieje się w XX wieku na pustyni, ale miejsca i czas związane z Małym Księciem nie są określone).
Pojawiają się motywy charakterystyczne dla baśni – wędrówka (podróż Małego Księcia poprzez planety) i walka dobra ze złem (codzienne wyrywanie przez Małego Księcia baobabów, których korzenie mogłyby rozsadzić planetę B-612).

Cechy powiastki filozoficznej:

Prezentuje pewną ideę światopoglądową i moralną.
Skłania dorosłego czytelnika do refleksji.
Mówi o wartościach takich jak miłość, przyjaźń, odpowiedzialność.
Ukazuje, dlaczego warto warto poszukiwać własnej drogi i jaki jest sens życia.

Cechy przypowieści:

Ukazuje uniwersalne prawdy dotyczące życia ludzkiego.
Posługuje się prostymi postaciami i historiami.
Oprócz znaczenia dosłownego, ma również znaczenie ukryte – „Małego Księcia” można interpretować jako przypowieść o życiu ludzkim.

„Mały Książę” – czas i miejsce akcji

Czas utworu nie jest dokładnie określony – dzięki obecności samolotu wiemy, że akcja toczy się w XX wieku i ma miejsce w ciągu ośmiu dni. Rozpoczyna się awaryjnym lądowaniem Pilota na pustyni Saharze, zaś kończy w chwili, gdy Mały Książę wraca na swoją planetę. Oprócz tego narrator wspomina swoje dzieciństwo, gdy miał sześć lat i podejmował pierwsze, niezrozumiane przez dorosłych próby rysunku, oraz opis życia Małego Księcia na planecie B-612, jego podróż po planetach i rok jego pobytu na Ziemi. Pod koniec narrator wyznaje, że od odejścia Małego Księcia minęło sześć lat. Miejsca akcji natomiast to przede wszystkim Sahara, na której rozbił się Pilot, planeta B-612 oraz planety odwiedzane przez Małego Księcia podczas jego podróży, należące do Króla, Próżnego, Pijaka, Bankiera, Latarnika i Geografa.

Bohaterowie Małego Księcia

Pilot – narrator, dorosły człowiek z duszą dziecka, który po rozbiciu się na pustyni spędza czas z poznanym tam Małym Księciem.
Mały Książę – mieszkaniec malutkiej planety B-612, który wyrusza w podróż, odwiedza kolejne planety i ląduje na Ziemi.
Róża – piękna, delikatna i kapryśna ukochana Małego Księcia, mieszkająca na planecie B-612.
Żmija – pierwsze stworzenie spotkane przez Małego Księcia na Ziemi. Wie dużo o naturze ludzi, o samotności i śmierci. Proponuje bohaterowi pomoc wtedy, gdy będzie on gotowy.
Lis – potrzebuje przyjaciela, aby odmieniło się jego monotonne życie. Tłumaczy chłopcu, co to znaczy oswoić i uświadamia, że jego Róża jest przez niego oswojona, więc Mały Książę jest za nią odpowiedzialny.

Mieszkańcy planet odwiedzonych przez Małego Księcia:

Król desperacko pragnął rządzić, nawet pomimo tego, że nie miał poddanych. Miał o sobie wysokie mniemanie i oszukiwał sam siebie, że ma pełną władzę. Symbolizował pragnienie nieograniczonej władzy.
Próżny nie chciał odpowiadać na pytania Małego Księcia, pragnął jedynie być oklaskiwanym i podziwianym, nawet pomimo tego, że nie było nikogo, kto by to robił. Jego postawa symbolizuje próżność i zarozumiałość.
Pijak siedział przy stole pełnym pustych butelek i pił. Na pytanie, dlaczego to robi, odpowiedział, że pije, żeby zapomnieć, że się wstydzi, że pije. Symbolizuje uzależnienia, brak nadziei i i brak pracy nad sobą.
Bankier obsesyjnie liczył gwiazdy, uważając je za swoją własność, ponieważ pierwszy uznał, że są jego. Nie widział absurdalności swojego zachowania. Jego postawa symbolizuje chciwość i materializm.
Latarnik całkowicie poświęcił swoje życie pracy i co minutę zapalał i gasił latarnię na swojej planecie, nie kwestionując sensu tej czynności. Jest symbolem przesadnej obowiązkowości i bezużytecznej pracy.
Geograf uważał się za naukowca, jednak bez badaczy nie wiedział, czy na jego planecie znajdują się morza i oceany. Symbolizuje powierzchowną wiedzę i niechęć do samodzielnego poznawania świata.

Mały Książę – streszczenie krótkie

W dzieciństwie narrator zauważył, że dorosłym wszystko trzeba tłumaczyć – nie potrafili oni w jego rysunku rozpoznać węża, który połknął słonia, musiał więc narysować węża otwartego, czyli jego przekrój. Zarzucił więc karierę malarską i został pilotem. Pewnego dnia jego samolot miał awarię nad Saharą i zmuszony był lądować. O poranku obudził go głosik proszący o narysowanie baranka. Mały Książę był przybyszem z planety B-612, malutkiej asteroidy z dwoma wulkanami czynnymi i jednym wygasłym, o którą musiał bardzo dbać. Każdego ranka usuwał pędy baobabów, by ich korzenie nie rozsadziły planety. Pewnego dnia, po długich przygotowaniach, pojawiła się piękna Róża, którą bardzo pokochał i otoczył opieką, lecz jej kapryśność i manipulacje sprawiły, że jej nie rozumiał i postanowił odejść.

Zanim dotarł na Ziemię, odwiedził siedem planet. Opowiedział pilotowi o ich mieszkańcach: o potrzebie rządzenia Króla, który mógł wydawać rozkazy jedynie szczurowi, o Próżnym, który oczekiwał bycia podziwianym i oklaskiwanym, o Bankierze, który uważał gwiazdy za swoją własność i obsesyjnie je liczył, o Pijaku próbującym zagłuszyć alkoholem wstyd, że pije, oraz Geografie, który nie wiedział nawet, czy na jego planecie są morza i oceany. Jedyną osobą, która zrobiła na nim dobre wrażenie, był Latarnik – nie było w nim egoizmu, i choć wykonywał bezsensowną pracę, to Mały Książę go polubił.

Bohater dzieli się także z pilotem swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi Ziemi i jej mieszkańców – o potrzebie przyjaźni i oswojenia, której nauczył go Lis, oraz sprawach ostatecznych, które znała Żmija. Znajdują wspólny język, ponieważ Pilot w głębi serca jest dzieckiem i nie czuje się częścią świata dorosłych. Po kilku dniach Mały Książę postanawia powrócić na swoją planetę, gdyż pragnie ponownie być z Różą. Dzięki swojej podróży zrozumiał, że czuje się za nią odpowiedzialny. W powrocie na planetę B-612 pomaga Małemu Księciu Żmija.

Aby sprawdzić swoją znajomość „Małego Księcia”, kliknij poniżej:

Mały Książę – test z odpowiedziami

Symbolika „Małego Księcia”

W utworze występuje wiele symboli, czyli obrazów i elementów mających dodatkowe, ukryte znaczenia:

Róża – piękno, kobiecość, delikatność, kapryśność, skłonność do manipulowania
Lis – przyjaźń, zależność, odpowiedzialność za drugą osobę
Żmija – wiedza, śmierć i sprawy ostateczne
Baobaby – zło, małe zaniedbania prowadzące do katastrofy
Studnia – woda, życie, ratunek

Utwór prezentuje też problemy ludzkie ukazane za pomocą mieszkańców planet:

Król – nieracjonalna żądza władzy, nawet jeśli władza jest tylko pozorem
Pyszny – egoizm, przekonanie o własnej wyjątkowości i wartości
Bankier – chciwość i chorobliwa chęć posiadania
Latarnik – pracoholizm, bezużyteczna praca
Pijak – zaklęty krąg uzależnień i niemożność stawienia czoła problemowi
Geograf – powierzchowność, zaufanie do liczb, bezmyślność

Świat dorosłych widziany oczami dziecka w „Małym Księciu”

Narrator, gdy miał sześć lat i musiał wyjaśniać, że jego rysunek przedstawia węża, który połknął słonia, a nie kapelusz, zrozumiał, że dorosłym trzeba wszystko tłumaczyć. Nie mają oni wyobraźni, chcą być poważni i nie wychodzić poza schematy, gdy zaś czegoś nie rozumieją, krytykują to. Jako dorosły człowiek, Pilot nie znalazł prawdziwego przyjaciela, gdyż z nikim nie mógł prowadzić prawdziwych rozmów. Mały Książę, podczas swojej podróży po kolejnych planetach, stwierdził, że dorośli są śmieszni, dziwni i nie rozumiał ich. Niemal wszyscy byli owładnięci różnymi pragnieniami, obsesjami, uzależnieniami i ograniczeniami. Dorośli żyją w ciągłym pośpiechu i ciągle chcą być gdzieś indziej. Nie potrafią być zadowoleni z tego, gdzie są i co mają. I co najważniejsze – wszyscy dorośli byli kiedyś dziećmi, ale niewielu z nich o tym pamięta.

Motywy literackie

Wędrówka, podróż
Miłość, przyjaźń, odpowiedzialność
Dzieciństwo i dorosłość
Życie i śmierć
Samotność