Średniowiecze

By obejrzeć prezentację o średniowieczu, kliknij poniżej:

Najważniejsze informacje o średniowieczu

W średniowieczu najwyższą wartością dla człowieka był Bóg. Każdy aspekt życia związany był z religią, świadomością obecności Boga, lękiem przed śmiercią i sądem ostatecznym. Popularna była asceza – życie w sposób jak najmniej hołdujący ludzkim przyjemnościom. Kościół odgrywał ważną rolę w Europie i miał ogromny wpływ na decyzje polityczne, zaś sztuka związana była głównie z religią. Literatura miała charakter dydaktyczny – uczyła ludzi, jak żyć bogobojnie, skromnie i zasłużyć na życie wieczne. Nie znamy wielu nazwisk artystów średniowiecznych – nie podpisywali oni dzieł swoim nazwiskiem, gdyż wierzyli, że tworzą ku chwale boskiej i nie poszukują doczesnej sławy.

Pochodzenie nazwy

• Nazwa średniowiecze pochodzi z z łacińskiego media aetas, czyli wieki średnie.
• Określenie to wymyślono w czasach późniejszych – w XV-XVI wieku sądzono, iż epoka ta jest tylko okresem przejściowym pomiędzy starożytnością oraz renesansem, a także jest czasem straconym, który w zasadzie nie wniósł do kultury nic nowego i nie zasługuje na lepszą nazwę. Dopiero w XIX wieku dostrzeżono pozytywne cechy tego okresu – na przykład zwrot ku duchowości i głęboką religijność.

Czas trwania średniowiecza

• Początek – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego – 476 r.
• Koniec:
  • wynalezienie druku przez Jana Gutenberga – 1450 r.
    (spowodowało upowszechnienie się wiedzy),
  • upadek Konstantynopola – 1453 r.
• (przebywający tam myśliciele i uczeni powrócili do Europy),
  • odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba – 1492 r.
    (spowodowało zmianę postrzegania świata).
• Czas trwania epoki – ponad 1000 lat.

Filozofia średniowiecza

• Teocentryzm – pogląd uznający, że centrum wszechświata powinien stanowić Bóg. Jest on najwyższą wartością i przyczyną wszystkiego, co dzieje się na Ziemi. Każda dziedzina życia człowieka związana była z Bogiem.
• Uniwersalizm – powszechność, dążenie do ogarnięcia pewnej całości, objęcia wszystkiego, całokształt postaw i uznanie zasady dominacji całości nad częściami.
• Memento mori (łac. pamiętaj o śmierci) – przypomnienie, że nie można uniknąć śmierci. Każdy w końcu umrze i nie można tego zmienić, człowiek nie ma na to żadnego wpływu.
• Asceza – wyrzeczenie się dóbr materialnych i wygody. Umęczanie ciała, aby zbliżyć się do Boga. Asceci żyli samotnie, wyrzekali się bogactwa, opuszczali rodzinę, żyli w ubóstwie i pościli, wierząc, że jest to droga do Boga.
• Ważni filozofowie: Św. Augustyn Św. Tomasz z Akwinu, Św. Benedykt.

Średniowieczna sztuka

• W malarstwie dominowała tematyka religijna.
• W architekturze pojawiły się dwa style – gotycki i romański.
  • Styl romański – były to przysadziste budowle z grubymi murami, masywnymi wieżami i małymi oknami zakończonymi łukami. Sprawiały wrażenie solidności i obronności.
  • Styl gotycki – obejmował budowle sprawiające wrażenie lekkich i pnących się w górę. Były one wysokie, bardzo dekoracyjne. Miały wysokie ostro zakończone okna, strzeliste wieże i bogato zdobione portale.
• Pisarze zwykle pozostawali anonimowi. Uważali, że talent pochodzi od Boga i nie jest ich zasługą. Pisali ku chwale boskiej, nie dla własnej sławy.
• Częsty był motyw danse macabre – ukazywał tańczących ludzi wszystkich stanów, pośród których bawiła się śmierć. Oznacza, że każdy, niezależnie od statusu, król i żebrak, kupiec i rycerz – wszyscy kiedyś umrą i staną przed obliczem Boga.

Polskie utwory średniowieczne

• „Bogurodzica
• „Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią”
• „O zachowaniu się przy stole”
• „Psałterz floriański”
• „Lament świętokrzyski”
• „Legenda o świętym Aleksym”