Starożytność

By obejrzeć prezentację o starożytności, kliknij poniżej:

Najważniejsze informacje o antyku

Starożytność, inaczej zwana antykiem, obejmuje najdawniejsze dzieje człowieka, odkąd powstały pierwsze cywilizacje i – z czasem – znalazły sposób na utrwalenie mowy za pomocą pisma. Cywilizacje te, kształtujące się w południowej Europie, północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie, pozostawiły po sobie ważne dzieła, które miały ogromny wpływ na rozwój kultury europejskiej: filozofię, sztukę, Biblię i mitologię.

Co nazywamy starożytnością?

• Starożytność, inaczej antyk, to okres w historii Bliskiego Wschodu, Europy i Afryki Północnej, obejmujący dzieje tych regionów od powstania pierwszych cywilizacji do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 roku.

Czas trwania antyku

• Początki: około 4 tysiące lat p.n.e. – pojawienie się pierwszych cywilizacji i początki pisma.
• Koniec: 476 rok naszej ery – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego.

Pochodzenie nazwy antyk

• Nazwa antyk pochodzi od łacińskiego słowa antiquus, co oznaczało „zamierzchły, dawny, stary”.
• Nazw starożytność i antyk można używać zamiennie.

Światopogląd, postrzeganie Boga w antyku

• W starożytnej Grecji rozwijały się polis (państwa-miasta), powstawała demokracja, filozofia i sztuka. Artyści hołdowali symetrii i harmonii, prezentując w swoich dziełach przyrodę, młodość, zdrowie i piękno ciała ludzkiego. Igrzyska olimpijskie były wyrazem zachwytu nad siłą, zdrowiem, młodością, talentem. Centrum zainteresowania był człowiek i jego rozwój.
• Istniały religie politeistyczne opierające się na wierze w wielu bogów (jak mitologia grecka czy rzymska) oraz monoteistyczne chrześcijaństwo, którego założeniem była wiara w jednego Boga.
  Politeizm – wiara w wielu bogów
  Monoteizm – wiara w jednego Boga

Filozofia starożytności

• Filozofia narodziła się w starożytnej Grecji i oznacza „umiłowanie mądrości”. Filozofowie starali się znaleźć odpowiedź na odwieczne pytania ludzkości: skąd pochodzimy? czym jesteśmy? jaka jest nasza rola? dokąd zmierzamy?
• Ważni filozofowie:
  • Sokrates – „Wiem, że nic nie wiem”. Najważniejsza jest cnota, którą zapewnia wiedza. Człowiek poznaje świat rozumiem.
  • Platon – człowiek poznający świat zmysłami ma jego złudne wyobrażenie. Najważniejsze są niezmienne idee.
  • Arystoteles – do poznania, obok rozumu, potrzebne są też zmysły, bo świat to materia.
• Szkoły filozoficzne – grupy wyznawców światopoglądów proponowanych przez filozofów. Różne szkoły filozoficzne prezentowały odmienne spojrzenia na świat i życie.
  • Stoicy – uczniowie Zenona z Kition i kontynuatorzy jego nauki. Wierzyli, że spokój, sumienne wykonywanie obowiązków i utrzymanie dyscypliny wewnętrznej zapewnią człowiekowi szczęście.
  • Epikurejczycy – uczniowie Epikura. Szczęścia upatrywali w doznawaniu przyjemności, którą postrzegali jako brak bólu, strachu i cierpienia. Przestrzegali zasad moralnych.
  • Cynicy – prawdziwym dobrem i celem życia jest sama cnota, a wszystko inne powinno być dla człowieka całkowicie obojętne. Za cel życia uważali nauczanie moralności wśród ludności pochodzenia plebejskiego.

Sztuka starożytności

• Piękno, symetria, harmonia – trzy cechy sztuki antycznej, które przez wieki wyznaczały standardy dla późniejszych twórców. Dzieła przedstawiały przyrodę lub młodych, zdrowych i silnych ludzi. Unikano pokazywania choroby, brzydoty czy starości.
• Mimesis – naśladowanie natury. Według zasady mimesis nie należy wymyślać świata, lecz go odtwarzać w jak najlepszy sposób. Stąd tematami sztuki są zawsze człowiek i przyroda.
• W architekturze dominują wielkie budowle: świątynie, rotundy, amfiteatry, akwedukty, łuki triumfalne (np. Partenon – świątynia Ateny na greckim Akropolu, Panteon – poświęcony wszystkim bogom znajdujący się w Rzymie, Koloseum – rzymski amfiteatr).

Literatura antyczna

• Istnieją trzy źródła kultury europejskiej:
  • Biblia,
  • mitologia,
  • Epos o Gilgameszu.
• Ze starożytnej Grecji wywodzi się podział na rodzaje literackie – epikę, lirykę i dramat. W starożytności powstał też teatr (wywodzi się z dionizji – obrzędów ku czci Dionizosa).
• Zachowały się liczne tragedie i komedie greckie.
• Najważniejsi pisarze antyczni:
  • epika: Homer, Wergiliusz, Ezop,
  • liryka: Horacy, Safona, Anakreont, Tyrtajos,
  • dramat: Sofokles („Antygona”), Ajschylos „Oresteja”, Eurypides „Medea”.
• „Iliada” i „Odyseja” – dwa eposy, których autorstwo przypisuje się Homerowi.

Gatunki literackie powstałe w antyku:

• Epopeja (epos),
• przypowieść,
• bajka,
• sielanka,
• oda,
• pieśń,
• hymn,
• tren,
• elegia,
• epigramat,
• tragedia,
• komedia.