Pozytywizm

Aby obejrzeć prezentację o pozytywizmie, kliknij poniżej:

Pozytywizm – prezentacja

Najważniejsze informacje o pozytywizmie

Pozytywizm całkiem przeciwstawił się romantycznym namiętnościom i zrywom narodowym. Zamiast poezji, uczuć, intuicji i geniuszu, ważne stały się proza, rozsądek, nauka, edukacja i praca.

Polscy pozytywiści uznali, że poprzez bunt i szaleństwo nie da się odzyskać utraconej niepodległości. Dwa romantyczne powstania (listopadowe i styczniowe) upadły, pochłaniając mnóstwo ofiar. Według pozytywistów, by przywrócić Polskę na mapy, potrzebne jest silne społeczeństwo, spokój, nauka i praca. Skupiono się więc na edukowaniu i wzmacnianiu najniższych warstw, by w przyszłości Polacy jako silny naród mogli w odpowiednim momencie sięgnąć po niepodległość.

Pochodzenie nazwy

  • Nazwa pozytywizm pochodzi od książki „Kurs filozofii pozytywnej” Auguste’a Comte’a.
  • Słowo pozytywny znaczy: realny (zaprzeczający temu, co fantastyczne), pewny, użyteczny, ścisły.
  • Często epokę określa się mianem wieku pary i elektryczności.
  • W Polsce używana jest również nazwa literatura postyczniowa.

Ramy czasowe pozytywizmu

  • W Europie: ok. 1850 – ok. 1880,
  • W Polsce: od 1864 r. (upadku powstania styczniowego) do ok. 1890/1895 (pojawienia się nowych artystów odrzucających pozytywistyczne wzorce).

Charakterystyka epoki

  • Na pozytywizm przypada rewolucja techniczna – pojawiły się nowe odkrycia i technologie ułatwiające pracę i transport, np. kolej, maszyny rolnicze, ropa naftowa, elektryczność, hutnictwo, przemysł samochodowy i radio.
  • Nastąpiła szybka rozbudowa ośrodków miejskich i napływ ludności wiejskiej do miast spowodowany poszukiwaniem pracy,
  • Odkrycia w nauce, np. badania nad atomem, promieniotwórczością i elektrycznością, wynalezienie silnika samochodowego, kinematografu, telefonu, prace nad falami radiowymi, sformułowanie teorii ewolucji oraz pojawienie się socjologii – nowej dziedziny nauki.

Program polskiego pozytywizmu

  • Praca organiczna – traktowanie całego społeczeństwa jak organizmu państwowego. Według tej teorii państwo jest jak ciało, zaś ludzie jak komórki – tak samo jak każda komórka organizmu powinna być zdrowa i sprawnie pełnić swoje funkcje, by cały organizm był silny i zdrowy, tak samo każdy człowiek powinien być zdrowy, silny, wyedukowany i efektywnie pracować, by przyczynić się do rozwoju narodu.
  • Praca u podstaw – praca z najuboższymi warstwami społecznymi dla poprawy ich bytu. Praca u podstaw zakładała, że młodzi nauczyciele, lekarze i społecznicy kierowali się ideą poprawy jakości życia najbardziej potrzebujących – mieszkańców wsi, nisko opłacanych robotników, ludzi wykluczonych społecznie. Mieli ich nieodpłatnie bądź za bardzo niskie wynagrodzenie uczyć higieny, zdrowego trybu życia, czytania i pisania, oraz świadczyć usługi dotąd dostępne tylko dla bogatych, np. wizyty lekarskie.
  • Emancypacja kobiet – postulat zakładający równe traktowanie obu płci. W pozytywizmie kobiety, podobnie jak mężczyźni, ciężko pracowały na roli i w fabrykach, a traktowane były dużo gorzej.
  • Asymilacja żydów – zwalczanie przejawów antysemityzmu i postulowanie odrzucenia stereotypowego wizerunku żyda.

Cechy sztuki pozytywistycznej

  • Realizm – styl w sztuce zakładający realistyczny sposób przedstawiania sytuacji, najczęściej ukazujący sceny z życia codziennego: ludzi przy pracy czy sceny domowe.
  • Naturalizm – wierniejsze przedstawienie rzeczywistości. W naturalizmie nie ukrywano choroby, brzydoty czy starości, gdyż według naturalistów były nieodłączną częścią życia.
  • Eklektyzm –  styl w sztuce zakładający łączenie różnych treści i elementów z różnych stylów i epok.

Najważniejsi pisarze

  • W Europie:
    • Balzak: „Ojciec Goriot”,
    • Gustaw Flaubert: „Pani Bovary”,
    • Aleksander Dumas: „Hrabia Monte Christo”, „Trzej muszkieterowie”,
    • Charles Dickens: „Oliver Twist”,
    • Antoni Czechow: „Śmierć urzędnika”,
    • Lew Tołstoj: „Wojna i pokój”, „Anna Karenina”,
    • Fiodor Dostojewski: „Zbrodnia i kara”.
  • W Polsce:

Gatunki powstałe lub popularne w pozytywizmie

  • Nowela,
  • powieść,
  • obrazek,
  • felieton,
  • reportaż.
Sprawdź swoją wiedzę o pozytywizmie