Kamienie na szaniec

By przeczytać streszczenie szczegółowe „Kamieni na szaniec”, kliknij poniżej:

Kamienie na szaniec – streszczenie szczegółowe

Kamienie na szaniec – opracowanie

  • Autor: Aleksander Kamiński.
  • Rok wydania: 1943-1944 (pierwsze wydanie miało miejsce jeszcze za życia Zośki, który zginął niedługo później, w sierpniu 1943 r.).
  • Epoka: wojna i okupacja
  • Rodzaj tekstu: literatura dokumentalna
  • Rodzaj literacki: epika (obszerne, wielowątkowe dzieło z wieloma bohaterami)
  • Gatunek literacki: powieść dokumentalna (odmiana powieści z cechami reportażu, rezygnująca z fikcji literackiej – autor pisze o prawdziwych postaciach współczesnych lub historycznych)

Kamienie na szaniec – bohaterowie

Kamienie na szaniec – streszczenie w pigułce

Rudy, Alek i Zośka należeli do harcerskiej grupy Buków.Byli bardzo wartościowymi młodymi ludźmi, chcącymi kształtować swój charakter. W lecie 1939 roku spędzili dziesięć dni w Beskidach. We wrześniu wybuchła wojna. Ojciec z Alka był jednym z pierwszych aresztowanych, rozstrzelano go w czerwcu 1940 roku. Chłopcy byli zbyt młodzi, by walczyć zbrojnie – chodzili jeszcze do gimnazjum, więc włączyli się w działania Małego Sabotażu:

  • wybijanie szyb fotografów i fryzjerów współpracujących z okupantami,
  • gazowanie kin, w których emitowano niemieckie filmy propagandowe,
  • gazowanie sklepów obsługujących jedynie Niemców,
  • malowanie na ścianach kotwicy – znaku Polski Walczącej,
  • stemplowanie symbolem kotwicy gazet,
  • malowanie na ścianach litery V – symbolu zwycięstwa,
  • malowanie na ścianach żółwia – symbolu powolnego wykonywania pracy dla okupanta,
  • zamieszczanie na ścianach haseł ośmieszających okupantów i nawołujących do walki,
  • rozklejanie plakatów propagandowych,
  • zamalowywanie hitlerowskich tablic,
  • zrywanie niemieckich flag i wieszanie polskich,
  • organizowanie akcji przeciwko Paprockiemu – restauratorowi obsługującemu Niemców.

W międzyczasie chłopcy kształcili się i pracowali, chcąc pomóc swoim rodzinom w utrzymaniu. Pod koniec 1942 roku nabrali wprawy i zaczęli brać udział w akcjach dywersyjnych. Wysadzali tory i mosty, przerywając łańcuchy zaopatrzeniowe, i organizowali akcje odwetowe przeciw Niemcom. Rudy i Alek nieraz byli blisko zatrzymania, ale zawsze udawało im się zbiec. 

Kiedy aresztowano ich przyjaciela, znaleziono przy nim karteczkę z adresem Rudego. Chłopak został zatrzymany i okrutnie bity. Gestapowcy chcieli z niego wyciągnąć imiona innych osób zamieszanych w konspirację, jednak Rudy milczał. Hitlerowcy przewozili go pomiędzy Aleją Szucha, Pawiakiem i szpitalem, co było dla przyjaciół okazją do odbicia Rudego. Chociaż było im to odradzane jako zbyt trudne do wykonania, 23 marca 1943 roku zorganizowali akcję pod warszawskim Arsenałem, w której udało im się przechwycić Rudego. Niestety chłopiec był w tak złym stanie, że zmarł tego samego dnia. Zginął także Alek, który został postrzelony w brzuch.

Zośka ciężko zniósł utratę przyjaciół i, by dojść do siebie, wyjechał na wieś. Pisał także pamiętnik, który pomógł mu uporać się z żałobą. Zatytułował go „Kamienie rzucane na szaniec”. W maju wrócił do Warszawy i brał udział w kolejnych akcjach. Po akcji odbicia więźniów pod Celestynowem został dowódcą. Zginął jako jedyny z uczestników akcji zlikwidowania posterunków niemieckich przy granicy Generalnej Guberni.

By sprawdzić swoją znajomość „Kamieni na szaniec”, kliknij poniżej:

Kamienie na szaniec – test z odpowiedziami

Kamienie na szaniec – plan wydarzeń

  1. Charaktery i samodoskonalenie się Alka, Rudego i Zośki.
  2. Wakacyjny wyjazd w Beskidy. 
  3. Wybuch II wojny światowej.
  4. Wyjście na wschód Zeusa z grupami harcerskimi.
  5. Zorganizowanie pomocy rannym ze zbombardowanego pociągu.
  6. Aresztowanie ojca Alka.
  7. Działalność propagandowa w ramach PLAN-u.
  8. Działalność w ramach Małego Sabotażu.
  9. Usunięcie niemieckiej tablicy z pomnika Kopernika przez Alka.
  10. Przejście chłopców do dywersji.
  11. Wysadzenie pociągu z zaopatrzeniem.
  12. Działalność chłopców w ramach dywersji.
  13. Aresztowanie Rudego i jego ojca.
  14. Bezlitosne tortury i przesłuchania.
  15. Plan odbicia Rudego.
  16. Odwołanie akcji.
  17. Akcja pod Arsenałem.
  18. Postrzelenie Alka.
  19. Śmierć Rudego i Alka. 
  20. Wyjazd Zośki na wieś i pisanie pamiętnika.
  21. Powrót Zośki do Warszawy i akcja pod Celestynowem.
  22. Kolejne akcje dywersyjne.
  23. Aresztowanie Zośki i późniejsze zwolnienie.
  24. Śmierć Zośki podczas likwidacji posterunków niemieckich przy granicy Generalnej Guberni.

Kamienie na szaniec – co pamiętać?

  • Pokolenie Kolumbów – ludzie urodzeni około 1920 roku w wolnej Polsce, wychowywani w atmosferze poszanowania dla życia ludzkiego. Gdy wchodzili w dorosłość, wybuchła II wojna światowa. Musieli podjąć walkę o swój kraj i chwycić za broń, a zabijanie dla wielu z nich było traumatycznym doświadczeniem.   Wojna odebrała im młodość, a często i życie, zmusiła do weryfikacji planów i przewartościowania. Nazwa pochodzi od książki Romana Bratnego „Kolumbowie rocznik 20”.
  • Przyjaźń – Rudy, Zośka i Alek są prawdziwymi przyjaciółmi, szanującymi się wzajemnie i wspierającymi się. Gdy Rudy zostaje zatrzymany przez gestapo i wiadomo, że jest torturowany, Zośka i Alek robią wszystko, by go odbić. Akcje takie nie były przeprowadzane nawet dla ważnych w strukturach Polski Podziemnej osób, jednak ich determinacja prowadzi do uwolnienia Rudego.
  • Praca nad sobą – chłopcy, zarówno w harcerstwie, w szkole jak i w domu dążyli do tego, by być jak najlepszymi. Starali się rozwijać, doskonalić, szkolić. Rezygnowali z przyjemności, by ćwiczyć siłę charakteru.
  • Okoliczności śmierci bohaterów – Rudy po odbiciu go z rąk gestapo umiera – jest zbyt skatowany, ma obrażenia wewnętrzne. Tego samego dnia umiera Alek, który w akcji pod Arsenałem został postrzelony. Zośka żyje najdłużej – ginie w akcji likwidowania posterunków niemieckich – jest jedyną jej ofiarą.
  • Akcja pod Arsenałem – odbicie Rudego przewożonego z siedziby gestapo przy alei Szucha na Pawiak. W jej wyniku odbito z rąk niemieckich Rudego i 20 innych więźniów. Pomimo tego, że chłopak zmarł w wyniku obrażeń, a także odszedł postrzelony Alek, akcja ta podniosła morale młodych ludzi i pokazała, że w imię przyjaźni są skłonni dokonać rzeczy niemal niemożliwej.
  • Dywersja, sabotaż, sposoby walki z okupantem – chłopcy najpierw w ramach Małego Sabotażu rysowali na murach znaki typu żółw, kotwice Polski walczącej, dopisywali slogany do plakatów propagandowych, wybijali szyby kolaborantom. Później rozpoczęli akcje dywersyjne – wysadzanie pociągów i torów, walka zbrojna.
  • Cechy reportażu utworu – autor pisze o prawdziwych wydarzeniach, podaje fakty, daty i personalia osób biorących udział w akcji – dba o szczegółowe udokumentowanie swojej historii. Autor znał również osoby, o których pisał, zaś w wydarzeniach albo uczestniczył, ale wiedział o nich z relacji wiarygodnych świadków.