Romantyzm

By obejrzeć prezentację o romantyzmie, kliknij poniżej:

Romantyzm – prezentacja

Spór romantyków z klasykami (spór młodych ze starymi)

„Młodzi” romantycy – buntowniczy, uczuciowi i kierujący się intuicją – przeciwstawili się „starym” oświeceniowcom, którzy by uwierzyć, musieli zobaczyć. Romantycy czuli, że oprócz świata widzialnego istnieje coś więcej, co jest niemożliwe do objęcia rozumem, odrzucili więc naukę jako jedyny sposób poznania.

Świetnie ilustruje to ballada „Romantyczność” Adama Mickiewicza, w której Karusia czuje obecność ukochanego Jasieńka, zmarłego dwa lata wcześniej. Starzec, uosabiający ludzi oświecenia, twierdzi, że niczego nie widzi, więc chłopaka tu nie ma, zaś dziewczyna musi być szalona. Jednak mieszkańcy wioski i obserwujący tę sytuację narrator wierzą, że Karusia naprawdę czuje obecność duszy ukochanego. Romantycy głęboko odczuwali świat. Podkreślali także swój indywidualizm, często popadając w samotność i odczuwając ból istnienia.

Pochodzenie nazwy

  • Nazwa epoki wywodzi się od rzeczownika romans oznaczającego opowieść awanturniczo-przygodową i przymiotnika romantyczny, oznaczającego wówczas coś zmyślonego, wymarzonego, pobudzającego do fantazjowania.

Ramy czasowe romantyzmu

  • W Polsce:
    • początek: 1822 r. – pierwsze wydanie „Poezji” Adama Mickiewicza,
    • koniec: 1863/1864 r. – wybuch i upadek powstania styczniowego.
  • W Europie:
    • od końca XVIII do połowy XIX wieku.

Ważne wydarzenia epoki

  • lata 1821-1832 – powstanie Greków przeciwko Turkom,
  • 1830 r. – powstanie listopadowe,
  • lata 1848 – 1849 – Wiosna Ludów,
  • 1863 r. – powstanie styczniowe.

Światopogląd epoki

  • Dla polskich romantyków niezwykle ważne było poczucie tożsamości narodowej. Polska dopiero co utraciła niepodległość, więc walka o kraj toczona była nie tylko za pomocą powstań, ale także literatury, w której pojawiały się kwestie historyczne i wątki narodowo-wyzwoleńcze.
  • Polacy dwukrotnie podejmowali walkę o wolność (powstanie listopadowe w 1830 roku oraz powstanie styczniowe w 1864 roku). Oba zrywy zakończyły się niepowodzeniem. Doświadczenia te znalazły odbicie w literaturze tego okresu.
  • W romantyzmie nastąpiła całkowita przemiana kultury. Powstania narodowe zmieniły obraz polityczny Europy, przemianie uległy też literatura, filozofia i sztuka oraz obyczajowość.
  • Filozofia egzystencjalna zadawała pytania o miejsce człowieka w świecie. Romantycy nie byli pewni, kim są i dokąd zmierzają, przez co często czuli zagubienie, buntowali się i podróżowali, poszukując swojego przeznaczenia.
  • Bohater romantyczny był zwykle wybitnym indywidualistą obdarzonym geniuszem, a przez to nierozumianym i samotnym. Zwykle był nieszczęśliwie zakochany, nie zgadzał się na rzeczywistość i czuł ból świata, istnienia (z niemieckiego Weltschmerz).
  • Pisarze epoki romantyzmu stawiali sobie za cel przewodzenie narodowi. Słowo wieszcz oznacza duchowego przewodnika, pisarza poruszającego ważne dla narodu tematy. Najważniejszym polskim wieszczem był Adam Mickiewicz. Oprócz niego za wieszczów uważa się też Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego.
  • Romantycy lubowali się w mrocznych i tajemniczych pejzażach. Akcja ich dzieł miała miejsce głównie na łonie przyrody bądź we wsi, unikano zaś miasta i nowoczesnej cywilizacji. Dużą wartość miała dla nich ludowość i krajobrazy orientalne.
  • Irracjonalizm i mistycyzm – charakterystyczne dla romantyzmu skupienie się na intuicji, uczuciach i duchowości jako drodze do poznania lepszej niż rozum.

Cechy sztuki romantycznej

  • W malarstwie dominowały tajemniczość, tęsknota, smutek, mrok i zamglone pejzaże, a także elementy symboliczne i fantastyczne. Nastąpiło rozszerzenie palety barw i zaczęto operować kontrastem.
  • W architekturze stosowano głównie dwa style:
    • neogotyk nawiązujący do gotyckich średniowiecznych budowli – strzelistych, pnących się, bogato zdobionych i sprawiających wrażenie lekkości,
    • orientalizm inspirowany budownictwem Wschodu, czerpiący z Indii, Chin i krajów islamskich.

Polscy pisarze

Ważni pisarze europejscy:

  • Johann Wolfgang Goethe: „Cierpienia młodego Wertera”, „Faust”,
  • Walter Scott: „Waverley”,
  • George Gordon Byron: „Giaur”,
  • Victor Hugo: „Nędznicy”,
  • Aleksander Puszkin: „Eugeniusz Oniegin”.

Gatunki literackie powstałe w romantyzmie:

  • Ballada,
  • powieść poetycka,
  • dramat romantyczny,
  • sonet.
Sprawdź swoją wiedzę o romantyzmie