Autor: aniakubica

Drodzy Uczniowie,
już wkrótce powitamy Nowy Rok. Jestem przekonana, że wśród Waszych postanowień znajdzie się jak najlepsze przygotowanie do egzaminu 😉 Z tej okazji przygotowałam dla Was zaktualizowaną listę najważniejszych zagadnień egzaminacyjnych, opracowaną zgodnie z obowiązującą podstawą programową.

Mam nadzieję, że checklista pomoże Wam uporządkować materiał i zaplanować naukę.
Jak zawsze – trzymam za Was kciuki! 🙂

28 stycznia obchodzimy Dzień Ochrony Danych Osobowych. Ustanowiono go w 2006 roku w celu podniesienia świadomości i wspierania działań w zakresie ochrony prywatności i danych osobowych. W zeszłym roku przygotowałam wpis przybliżający ideę tego święta. Znajdziesz go tutaj. Tegoroczne święto może być dobrą okazją, żeby zająć się tematem dezinformacji i fake newsów – problemów, które od dłuższego czasu stają się coraz większym zagrożeniem, szczególnie w przypadku internetu coraz bardziej wypierającego tradycyjne media, takie jak telewizję, radio i prasę.

Czym są fake newsy?

Najprościej mówiąc, fake news to fałszywa lub wprowadzająca w błąd informacja, tworzona i rozpowszechniana celowo, aby manipulować opinią publiczną, wywoływać sensację lub osiągać określone korzyści, np. finansowe, polityczne czy społeczne. Fake newsy często wyglądają wiarygodnie i są przedstawiane jako prawdziwe wiadomości, co utrudnia ich rozpoznanie.

Ważnymi pojęciami związanymi z tym zagadnieniem są również:

• Dezinformacja – świadome i celowe rozpowszechnianie nieprawdziwych lub zmanipulowanych informacji w celu wywołania określonych reakcji, takich jak zamieszanie, strach lub zmiana postaw odbiorców.
• Propaganda – systematyczne tworzenie i rozpowszechnianie przekazów mających na celu kształtowanie opinii, przekonań lub postaw społecznych, często poprzez manipulację faktami, emocjami lub przedstawianie jednostronnych argumentów.
• Clickbait – treści internetowe, których celem jest przyciągnięcie uwagi odbiorców i skłonienie ich do kliknięcia poprzez stosowanie przesadzonych, sensacyjnych lub mylących nagłówków i grafik. Często zawartość jest mniej interesująca niż sugeruje to nagłówek.
• Farma (lub fabryka) trolli – grupa osób lub organizacja, która masowo tworzy i rozpowszechnia komentarze, posty lub inne treści w internecie, mające na celu manipulowanie opinią publiczną, wzniecanie konfliktów lub promowanie określonych poglądów.

Fakty a opinie

Część fake newsów bazuje na tym, że podaje opinie w taki sposób, jakby były faktami. Tymczasem:

• Fakt to coś, co można sprawdzić i udowodnić. Jest obiektywny i niezależny od czyichś uczuć czy przekonań. Fakty są oparte na danych, obserwacjach lub dowodach. Przykłady faktów:
  • Woda zamarza w temperaturze 0°C.
  • Stolicą Polski jest Warszawa.
  • Rok składa się z dwunastu miesięcy.
  • Najdłuższą rzeką w Polsce jest Wisła.
• Opinia to osobiste zdanie, przekonanie lub odczucie danej osoby. Jest subiektywna, czyli całkowicie zależy od punktu widzenia danej osoby. Przykłady opinii:
  • Woda w Bałtyku jest zawsze niezmiernie zimna.
  • Warszawa to najpiękniejsze miasto Polski.
  • Najgorszym miesiącem jest styczeń.
  • Wisła to całkiem bezużyteczna rzeka.

Jak sprawdzać informacje w internecie?

1. Przyjrzyj się stronie:
   • Czy wygląda profesjonalnie i wiarygodnie?
   • Czy wiadomo, kto ją prowadzi i kto za nią płaci?
   • Sprawdź adres – dziwne lub egzotyczne domeny (np. końcówki .xyz) mogą być podejrzane.
2. Zweryfikuj źródła:
   • Czy autor podaje, skąd ma informacje?
   • Czy powołuje się na fakty czy tylko na opinie?
3. Przeczytaj uważnie artykuł:
   • Czy jest napisany spokojnym, neutralnym tonem?
   • Czy nagłówek pasuje do treści, czy tylko próbuje przyciągnąć uwagę?
   • Czy w tekście wyraźnie oddzielono fakty od opinii?
4. Porównaj z innymi źródłami:
   • Sprawdź, czy inne strony o dobrej reputacji też o tym piszą.
   • Szukaj różnych perspektyw i porównuj, jak przedstawiane są fakty.
5. Przyjrzyj się, jak opisano ludzi w artykule:
   • Czy ich przedstawienie jest zróżnicowane i rzetelne?
   • Czy tekst unika stereotypów i uproszczeń?

Organizacje fact-checkingowe

Nie wszystkie informacje jesteśmy w stanie zweryfikować samodzielnie, warto więc korzystać również z analiz przygotowanych przez organizacje fact-checkingowe. Są to instytucje, których celem jest weryfikowanie prawdziwości informacji pojawiających się w mediach, internecie i przestrzeni publicznej. Researcherzy analizują wypowiedzi polityków, artykuły prasowe, posty w mediach społecznościowych i inne źródła, aby sprawdzić, czy są zgodne z faktami. Jedną z wiodących organizacji fact-checkingowych w Polsce jest Stowarzyszenie Demagog. Warto również informacji zasięgać u specjalistów zajmujących się daną dziedziną, wtedy mamy większe szanse nie paść ofiarą fake newsów.

• 
  
  

Drodzy Uczniowie! Boże Narodzenie coraz bliżej, a wraz z nim magia świątecznego oczekiwania. Przygotowałam dla Was grę w odgadywanie, o jakie bożonarodzeniowe tradycje, potrawy, czynności i symbole chodzi. Możecie zagrać samodzielnie lub z bliskimi. Mam nadzieję, że będzie to dla Was miła odskocznia od grudniowego szaleństwa. Kto wie – może zagracie również na języku polskim? 😉

Bawcie się dobrze – liczy się dobra zabawa, uśmiech i wspólne spędzenie czasu. Życzę Wam radosnych przygotowań, wypełnionych śmiechem i świątecznym klimatem! 🎄

Link do gry

Czasami podczas omawiania dzieł literackich pojawia się pojęcie komizmu, warto więc wiedzieć, jak go zdefiniować i jakie wyróżniamy jego odmiany. Wg definicji komizm to efekt komiczny uzyskany w utworze artystycznym poprzez sposób przedstawienia postaci, obyczajów lub sytuacji. Prościej można powiedzieć, że komizm to coś, co wywołuje rozbawienie czytelników.

Trzy rodzaje komizmu

W literaturze wyróżniamy trzy rodzaje komizmu – językowy, postaci i sytuacyjny.

• Komizm językowy, inaczej nazywany słownym, polega na użyciu zabawnych lub dziwnych wyrażeń, gier słownych, żartów, zabawnych dialogów lub przesadnie formalnego języka, co prowadzi do komicznych efektów. Często pojawia się w dialogach bohaterów i bywa oparty na błędach językowych, nieporozumieniach lub zaskakujących grach słownych.
• Komizm postaci polega na tworzeniu zabawnych, wyrazistych charakterów, których wygląd, cechy osobowości lub zachowania są przesadzone i budzą śmiech. Tacy bohaterowie mogą mieć zabawne zachowania, dziwne przyzwyczajenia lub wyolbrzymione wady i słabości. Może on też wynikać z kontrastów między tym, jak bohaterowie chcą być postrzegani, a tym, jak naprawdę się zachowują, bądź z zestawienia całkowicie dwóch różnych typów ludzi.
• Komizm sytuacyjny powstaje, gdy bohaterowie zostają uwikłani są nietypowe, absurdalne lub zaskakujące sytuacje, które prowadzą do śmiesznych wydarzeń. Źródłem humoru jest tutaj nieoczekiwany bieg zdarzeń oraz reakcje bohaterów, które często są przesadzone lub nieadekwatne do sytuacji. Często bohaterowie stają w obliczu zdarzeń, na które nie są przygotowani, co prowadzi do zabawnych nieporozumień, gaf lub komicznych pomyłek.

Cele stosowania komizmu

Komizm w literaturze służy przede wszystkim rozbawieniu czytelników, ale nie tylko. Jest także skutecznym narzędziem do przekazywania głębszych treści i ukazywania różnych aspektów rzeczywistości. Humor może stanowić formę krytyki społecznej, umożliwiając autorowi pokazanie wad i słabości społeczeństwa lub wybranych grup społecznych. Poprzez ośmieszanie pewnych postaw lub zachowań autorzy mogą skutecznie wyrażać sprzeciw wobec nieuczciwości, hipokryzji, powierzchowności czy przesadnego przywiązania do konwenansów. Często komizm pozwala też na przemycenie ważnych refleksji o ludzkiej naturze, naszych przyzwyczajeniach i słabościach. Dzięki humorowi autor może skłonić czytelnika do zastanowienia się nad swoimi postawami i relacjami oraz krytycznego spojrzenia na otaczający świat.

Drodzy Uczniowie!

Egzamin już za 4 dni! W ramach ostatniej powtórki przesyłam Wam dwie zakładki z informacjami pomagającymi napisać ostatnie zadanie:

• w rozprawce – jak napisać wstęp i zakończenie, czym różni się argument od przykładu oraz co należy zamieścić w poszczególnych częściach wypracowania,
• w opowiadaniu – jakie są elementy twórcze: czas i miejsce akcji, elementy opisu i charakterystyki, dialog i monolog, retrospekcja, punkt kulminacyjny, zwrot akcji i puenta (na egzaminie należy użyć minimum sześciu z nich).

Podaję również linki do postów informujących, jak napisać ogłoszenie zaproszenie:

• Zaproszenie:
• Ogłoszenie:

Trzymam za Was kciuki!  💗

Fraszki wywodzą się ze starożytności. Polska nazwa pochodzi z języka włoskiego i oznacza drobiazg, bagatelę czy błahostkę. Jest to gatunek należący do liryki, gdyż mówi o uczuciach, przeżyciach, doświadczeniach i obserwacjach podmiotu lirycznego. Fraszki charakteryzują się tym, że są najczęściej krótkie, pisane wierszem i rymowane, oraz zawierają puentę, czyli wyraziste i często zaskakujące podsumowanie wyrażające główną myśl utworu. Mogą mieć różną tematykę – od żartobliwej, biesiadnej, obyczajowej i miłosnej, po refleksyjną, pochwalną, religijną i patriotyczną. Ważny jest też koncept, czyli ciekawy pomysł mający zaskoczyć czytelnika. Do literatury polskiej fraszki zostały wprowadzone przez Jana Kochanowskiego, który pisał je przez całe swoje życie, a po raz pierwszy wydano je w 1584 roku w Krakowie.

Przecinki w wyliczeniach

Przecinki zawsze stosujemy w wyliczeniach, kiedy wymieniamy jakieś elementy. Co ważne, muszą to być elementy tego samego typu, np. przedmioty, cechy czy czynności.

• Olek zrobił zadanie, posprzątał pokój, pobawił się z psem.
• Sukienka Klaudii była lekka, zwiewna, delikatna.
• Uwielbiam plażować, czytać, spacerować i śmiać się. oraz
• Zauważyłam na przyjęciu Maćka, Wiolę, Irka, Zenka i Basię. 
• Zwróć uwagę, że w ostatnich dwóch przykładach przed spójnikiem „i” nie stawiamy przecinka.

Uwaga! Jeśli wymienione elementy nie są równorzędne, nie należy stawiać pomiędzy nimi przecinka. Przykładem takiej sytuacji jest zdanie: Założę swoją ulubioną niebieską sukienkę. 

Przecinki we wtrąceniach

Przecinkami oddzielamy też w zdaniu wtrącenia i zwroty do kogoś. Jeśli znajdują się one w środku zdania, oddzielamy je z obu stron.

• Zrobić ci, mamo, kawę?
• Proszę pani, upuściła pani szal.
• Termin, proszę państwa, ustalimy później.
• Zupa, moim zdaniem, była smaczna.
• Barszcz, mam nadzieję, wyjdzie idealny.

Przecinki w zdaniach złożonych współrzędnie

Przecinki stawiamy zawsze pomiędzy częściami składowymi zdań złożonych współrzędnie przeciwstawnych i wynikowych, czyli przed spójnikami takimi jak: ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, więc, zatem, toteż, dlatego.

• Uwielbiam koty, ale jestem na nie uczulona.
• Jestem zmęczony, lecz nie umiem zasnąć.
• Zdenerwował mnie, więc się do niego nie odzywam.
• Dużo ćwiczę, dlatego jestem wytrenowana.

Z kolei pomiędzy częściami składowymi zdań złożonych współrzędnie łącznych i rozłącznych, czyli przed spójnikami takimi jak: i, oraz, zarazem, też, także, ani, albo, lub, czy, bądź nie stawiamy przecinków.

• Kocham podróże i często wyjeżdżam.
• Zrobię zupę lub przygotuję deser.
• Poczytam albo pobiegam.
• Daj mi pilota lub przełącz na inny program.

Przecinki przed powtórzonymi spójnikami

Jednak należy pamiętać, że przecinki przed tymi spójnikami należy postawić w sytuacji, gdy w jednym zdaniu się one powtarzają.

• I było pysznie, i smacznie, i niedrogo.
• Ani nie jadłam, ani nie piłam.
• Albo zjem, albo poczekam na rodziców, albo pójdę na spacer.

Przecinki w zdaniach złożonych podrzędnie

Pomiędzy częściami składowymi zdań złożonych podrzędnie zawsze stawiamy przecinki. Oznacza to, że przecinki stawiamy przed takimi spójnikami jak: że, ponieważ, bo, aby, choć, czy, jeżeli, oraz przed zaimkami względnymi, np. kto, co, komu, gdzie, jak, tam.

• Powiedziałam im, że nie mogę iść.
• Wrócił, ponieważ zapomniał teczki.
• Zapytałam ją, aby się upewnić.
• Pójdę do nich, choć nie mam ochoty.
• Wygra ten, kto zgadnie pierwszy.
• Zapytaj, co będzie na obiad.
• Wrócił tam, gdzie zgubił klucze.

Przecinki w konstrukcjach z imiesłowowym równoważnikiem zdania

W konstrukcjach z imiesłowowymi równoważnikami zdania stawiamy przecinki, niezależnie od tego, czy imiesłów jest sam w swojej części, czy towarzyszą mu określenia.

• Idąc, gwizdał wesoło.
• Wszedłszy do pokoju, westchnął.
• Śpiąc, mruczał.