Dialekty i gwary

Temat: Zróżnicowanie polszczyzny – język ogólnonarodowy, dialekty i gwary. 

Po lekcji:

  1. Znacie pojęcia: język ogólnonarodowy, dialekt, gwara.
  2. Potraficie wymienić główne dialekty w języku polskim.
  3. Umiecie wskazać wyrazy gwarowe w tekście.
  4. Rozumiecie, na czym polega zjawisko dialektyzacji.

Spójrzcie na poniższe obrazki i powiedzcie, jak można nazwać to, co się na nich znajduje. Następnie połączcie określenia w quizie poniżej.

Współczesny język polski nie jest jednolity. Słuchając uważnie ludzi mieszkających w różnych regionach, można usłyszeć różnice w ich sposobie wypowiadania się, dotyczące m.in.:

  • sposobu wymawiania głosek,
  • stosowania akcentu,
  • używania form gramatycznych,
  • odmiennego słownictwa.
Język ogólnonarodowy, dialekty, gwary - infografika

Spróbujcie przetłumaczyć na język ogólnopolski tekst poniższej kolędy:

Lyg Bog w żłobie, rusz sie chopie,
Kolyndować ku niymu,
Jezusowi, Krystusowi, dzisioj narodzonymu.
Pastyrze już tam trefiyli,
Chopom gańby narobiyli.
Wy sie jeszcze grzebiecie?

W żłobie Dziycie, baby idźcie,
Kolyndować ku niymu,
Jezusowi, Krystusowi, dzisioj narodzonymu.
Bo pastyrze ze chopami,
Trefiyli tam przed babami.
Wy sie druś sztiglujecie?Do betlyjki drap! Ślonzoki!
Kolyndować Dzieciontku!
Jezusowi, Krystusowi przi piontku i przi świontku!
Jak Ponboczka niy poznocie,
To fest przesmolone mocie.
Do nieba niy treficie!

Dialektyzacja –  stylizacja polegająca na wprowadzeniu do utworu literackiego (całości lub jego części) słownictwa, zwrotów bądź form gramatycznych pochodzących z gwary.

Zagraj!