Słownictwo

Sformułowanie „towar niechodliwy” oznacza towar, który
bardzo trudno sprzedać
był modny w poprzednim sezonie
jest przeznaczony tylko dla teatrów
dosyć łatwo zniszczyć
Uzupełnij zdanie:
Informacja o naszych półpancerzach obiegła całą
za granicę
zagranicę
Uzupełnij zdanie:
Do końca tygodnia należy przygotować zamówienie, które zostanie wysłane
za granicę
zagranicę
Uzupełnij zdanie:
W związku z popularnością półpancerzy przewidziane są wyjazdy pracowników
za granicę
zagranicę
Żeby w sformułowaniu „dobro wyznacza jakby zasadniczy kierunek myślenia człowieka myślącego” zmienić przypuszczenie na pewność, można zastąpić wyraz „jakby” słowem
 
rzekomo
niewątpliwie
Słowo „niewątpliwie” wzmacnia pewność wypowiedzi.
Określenia „dobry człowiek” nie można zastąpić sformułowaniem
człowiek o wielkim sercu
człowiek o gołębim sercu
człowiek sukcesu
człowiek taki, że do rany przyłóż
Słowa „dobro – zło” w zestawieniu to
antonimy
synonimy
homonimy
neologizmy
Pytanie: Dzień dobry. Czym zasadniczo różni się idiom od frazeologizmu?
Odpowiedź eksperta:
Frazeologizm jest terminem nadrzędnym wobec idiomu. Istnieje wiele teorii frazeologii. Według jednej z nich (autorstwa S. Skorupki) związki frazeologiczne można podzielić na luźne, łączliwe oraz stałe. Idiomy utożsamia się ze stałymi związkami frazeologicznymi, czyli takimi utrwalonymi połączeniami przynajmniej dwóch wyrazów, których znaczenie nie wynika z poszczególnych składników. Przykładowo, zwrotu rzucić rękawicę nie sposób zrozumieć, gdybyśmy chcieli wyprowadzić jego znaczenie z poszczególnych wyrazów. Powinno się rozpatrywać idiomy, biorąc pod uwagę jedynie pewien utrwalony w naszym systemie językowym przenośny sens połączenia wyrazów, których zazwyczaj nie można wymieniać na inne. Zasadniczą różnicą jest więc zakres owych pojęć. Idiomy to podkategoria frazeologizmów – związki frazeologiczne stałe. Znacznie łatwiej byłoby wskazać różnice między poszczególnymi rodzajami połączeń wyrazowych. Tak też idiomy wyróżnia sens przenośny całego połączenia bez wyróżniania poszczególnych składników. Z kolei w związkach luźnych i łączliwych mamy większą swobodę wymiany składników danych zwrotów, ich znaczenie zależy więc od poszczególnych wyrazów.
Czy sformułowanie wehikuł czasu – zgodnie z udzieloną poradą językoznawcy – jest idiomem?
nie
tak
Pytanie: Dzień dobry. Czym zasadniczo różni się idiom od frazeologizmu?
Odpowiedź eksperta:
Frazeologizm jest terminem nadrzędnym wobec idiomu. Istnieje wiele teorii frazeologii. Według jednej z nich (autorstwa S. Skorupki) związki frazeologiczne można podzielić na luźne, łączliwe oraz stałe. Idiomy utożsamia się ze stałymi związkami frazeologicznymi, czyli takimi utrwalonymi połączeniami przynajmniej dwóch wyrazów, których znaczenie nie wynika z poszczególnych składników. Przykładowo, zwrotu rzucić rękawicę nie sposób zrozumieć, gdybyśmy chcieli wyprowadzić jego znaczenie z poszczególnych wyrazów. Powinno się rozpatrywać idiomy, biorąc pod uwagę jedynie pewien utrwalony w naszym systemie językowym przenośny sens połączenia wyrazów, których zazwyczaj nie można wymieniać na inne. Zasadniczą różnicą jest więc zakres owych pojęć. Idiomy to podkategoria frazeologizmów – związki frazeologiczne stałe. Znacznie łatwiej byłoby wskazać różnice między poszczególnymi rodzajami połączeń wyrazowych. Tak też idiomy wyróżnia sens przenośny całego połączenia bez wyróżniania poszczególnych składników. Z kolei w związkach luźnych i łączliwych mamy większą swobodę wymiany składników danych zwrotów, ich znaczenie zależy więc od poszczególnych wyrazów.
Zgodnie z opinią językoznawcy sformułowanie wehikuł czasu
jest to tylko tytuł utworu
ma oba wyrazy wchodzące w inne związki wyrazowe
ma stałe znaczenie: „urządzenie przenoszące ludzi w przeszłość lub przyszłość”
Dobierz do sformułowania odpowiednie znaczenie: „jest na czasie”.
zniszczony działaniem upływającego czasu
coś się nie opłaca, szkoda zachodu
zorientowany w tym, co nowe, bieżące
Dobierz do sformułowania odpowiednie znaczenie: „nadgryziony zębem czasu”.
zorientowany w tym, co nowe, bieżące
coś się nie opłaca, szkoda zachodu
zniszczony działaniem upływającego czasu
Rozstrzygnij, czy w tym zdaniu poprawnie użyto frazeologizmu: „Moja babcia idzie z duchem czasu – często korzysta z internetu.”
nie
tak
Rozstrzygnij, czy w tym zdaniu poprawnie użyto frazeologizmu: „Współczesna młodzież jest bardzo oczytana, czyta od czasu do czasu bestsellery.”
tak
nie
W stwierdzeniu „Przestrzeń jest bardziej abstrakcyjna niż miejsce” wyraz „abstrakcyjna” można zastąpić słowem
pozorna
nierealna
rzeczywista
dwuznaczna
Uzupełnij zdanie: „Wszyscy z niedowierzaniem słuchali słów wypowiedzianych przez Petroniusza, przekonani, że Neron tym razem ………. go zgładzić”.
każe (w znaczeniu kazać)
karze (w znaczeniu karać)
Uzupełnij zdanie: „Winicjusz z przerażeniem myślał o ………. , jaka spotka Petroniusza za zuchwałe słowa”.
każe (w znaczeniu kazać)
karze (w znaczeniu karać)
Uzupełnij zdanie: „Początkowo nikt z otoczenia Nerona nie przypuszczał, że cezar ………. spalić Rzym”.
każe (w znaczeniu kazać)
karze (w znaczeniu karać)
W wypowiedzeniu: „Bogowie dali mi trochę talentu, ale dali prócz tego więcej, bo prawdziwego znawcę i przyjaciela, który jeden umie mówić prawdę w oczy” związek wyrazowy „mówić prawdę w oczy” można zastąpić sformułowaniem
mówić jak do ściany
mówić ludzkim głosem
mówić trzy po trzy
mówić bez ogródek
Która z poniższych definicji oddaje sens wyrażenia „zdrowy rozsądek”? Zdrowy rozsądek to
umiejętność wykorzystania wiedzy matematycznej
dziedzina nauki poznawana w czasie edukacji szkolnej
sposób uproszczonego rozumienia świata oparty jedynie na emocjach
osąd charakteryzujący się praktycznym i rzeczowym spojrzeniem na świat
W zdaniu: „Twoja róża jest jedyna na świecie” wyraz „jedyna” służy uwydatnieniu jej
wyobcowania
wyjątkowowści
Którym spójnikiem można zastąpić podkreślony wyraz „lecz” w zdaniu: „Jesteście piękne, lecz próżne”, zachowując sens wypowiedzi?
i
ale
albo
więc

Przeczytaj definicję wyrazu „kino” ze słownika języka polskiego.
1. «obiekt widowiskowy przeznaczony do publicznej projekcji filmów, znajdujący się w budynku lub na wolnej przestrzeni»
2. «sztuka filmowa, kinematografia»
3. «seans filmowy»
W którym z podanych zdań użyto wyrazu kino w znaczeniu 1.?
Dostałem na urodziny 20 złotych na kino.
W kinie zawsze można obejrzeć najnowsze filmy.
Początki kina dźwiękowego sięgają lat 30. XX wieku.
Gwiazda kina chce przekazać swój majątek na cele charytatywne.
Aby zachować sens wypowiedzi: „Wbiega i okiem chciwie ściany starodawne ogląda czule”, wyrazu „chciwie” nie można zastąpić wyrazem
żarliwie
zachłannie
intensywnie
wyzywająco

Przeczytaj definicję wyrazu „dwór”.
1. «obszerny dom mieszkalny, dawna siedziba ziemiańska»
2. «przestrzeń otaczająca dom, podwórze; miejsce pod gołym niebem»
3. «świta, orszak»
W którym z podanych zdań użyto wyrazu dwór w znaczeniu 3.?
W mojej okolicy stoi przepiękny dwór.
Wiosną najchętniej spędzam czas na dworze.
Księżna wraz ze swoim dworem udała się na przejażdżkę.
Mieszkańcy okolicznych wiosek wykonywali pracę na rzecz dworu.
Wskaż najlepsze znaczenie związku frazeologicznego „wybraniec losu”
pechowiec
skazaniec
bohater
faworyt
szczęściarz
Wskaż najlepsze znaczenie związku frazeologicznego „ofiara losu”.
pechowiec
skazaniec
bohater
faworyt
szczęściarz

Przeczytaj definicję wyrazu „teatr” ze słownika języka polskiego.
1. «twórczość sceniczna danego autora, kraju, narodu, danej epoki»
2. «instytucja, organizacja zajmująca się wystawianiem utworów scenicznych»
3. «dziedzina sztuki polegająca na realizowaniu scenicznych utworów literackich»
4. «budynek, pomieszczenie przystosowane do wystawiania utworów scenicznych»
5. pot. «przedstawienie; bytność na przedstawieniu»
W którym z podanych zdań użyto wyrazu teatr w znaczeniu 5.?
Nasz teatr świecił ostatnio pustkami.
Po teatrze poszli do znajomych na kolację.
Jestem wielkim miłośnikiem teatru starożytnego.
W naszym teatrze często wystawiane są sztuki współczesne.

Przeczytaj definicję wyrazu „burza” ze słownika języka polskiego.
1. «gwałtowne opady deszczu połączone z silnym wiatrem, grzmotami i piorunami»
2. «wielki wstrząs dziejowy lub życiowy»
3. «czyjaś gwałtowna reakcja na coś»
4. «gwałtowne uczucia»
5. «o czymś skłębionym lub rozwichrzonym, występującym w dużej ilości»
W którym z podanych zdań użyto wyrazu burza w takim samym znaczeniu, jak w zdaniu: „Po krótkiej chwili milczenia zawrzała burza oklasków”?
Przez miasto przeszła ogromna burza.
Projekcja tego filmu wywołała burzę komentarzy.
Państwo to przetrwało mimo wielu dziejowych burz.
Charakterystyczną cechą jej wyglądu była burza kręconych włosów.
Wyrazem bliskoznacznym do wyrazu „łazikowanie” jest wyraz „spacerowanie”.
prawda
fałsz
Wyrazy: „badacz, geograf, naukowiec” są homonimami.
prawda
fałsz
Które sformułowanie jest pod względem znaczenia najbliższe sformułowaniu „splamić swój honor”?
oddać w czyjeś ręce
spalić za sobą mosty
postawić się w czyimś położeniu
narazić na szwank swoją reputację

Zapoznaj się z definicją słowa „autorytet”, a następnie wskaż sens zdania.
autorytet – […] a) «ogólnie uznana czyjaś powaga, wpływ, znaczenie» […] b) «osoba, instytucja, doktryna, pismo itp. cieszące się […] szczególnym uznaniem, poważaniem» […].
Zdanie: „W miarę jak biegły lata – autorytet Zośki w szkole i w zespole Buków ugruntowywał się i umacniał” oznacza, że:
koledzy Zośki liczyli się z jego zdaniem.
Zośka wymuszał na chłopcach z zespołu Buków wykonywanie poleceń i żądał określonych zachowań.
Zośka podporządkowywał się temu, co myśleli jego koledzy.
zespół Buków i koledzy szkolni wybrali Zośkę na swojego przywódcę.

Przeczytaj definicję wyrazu ważyć ze słownika języka polskiego.
1. «określać ciężar czegoś za pomocą wagi»
2. «mieć pewien ciężar»
3. przen. książk. «mieć znaczenie, pewną wartość, wiele znaczyć»
4. «poruszając czymś trzymanym w ręku, określać przybliżony ciężar czegoś»
5. «zastanawiać się nad czymś, rozpatrywać, rozważać coś»
6. daw. «cenić, poważać»
W którym z podanych zdań użyto wyrazu ważyć w znaczeniu 5.?
Skupiony, ważył w dłoni monetę.
Dokładnie ważył towar na wadze.
W milczeniu ważył usłyszane słowa.
Jego bagaż ważył piętnaście kilogramów.
Sformułowanie „spojrzeć prawdzie w oczy” oznacza
zakwestionować prawdę
zmierzyć się z tym, co jest niewygodne
zaświadczyć o czymś, co jest niezwykłe
usprawiedliwić własne i cudze postępowanie

Przeczytaj zdanie: „Dlatego potem lubimy określoną muzykę, na wakacje ciągnie nas w tym samym kierunku i nic nas tak nie uspokaja jak, dajmy na to, zapach świeżego prania”.
Zastosowane w przytoczonym zdaniu słowa „dajmy na to” można zastąpić sformułowaniem
w pewnym sensie
z pewnością
z założenia
załóżmy
Wyrazy, których już nie używamy we współczesnym języku polskim, są
neologizmami
archaizmami
eufemizmami
kolokwializmami

Przeczytaj definicję wyrazu związek.
1. «stosunek między rzeczami, zjawiskami itp. połączonymi ze sobą w jakiś sposób»
2. stosunki łączące ludzi, oparte na uczuciu, pokrewieństwie
3. «kontakt z kimś lub czymś»
4. «organizacja skupiająca ludzi mających wspólne cele»
W wypowiedzeniu: „Nie ma żadnego związku teorii z praktyką” wyraz „związek” został użyty w znaczeniu
pierwszym
drugim
trzecim
czwartym

Przeczytaj definicję wyrazu związek.
1. «stosunek między rzeczami, zjawiskami itp. połączonymi ze sobą w jakiś sposób»
2. «stosunki łączące ludzi, oparte na uczuciu, pokrewieństwie»
3. «kontakt z kimś lub czymś»
4. «organizacja skupiająca ludzi mających wspólne cele»
Wyrazu „związek” w takim samym znaczeniu jak w zdaniu: „Nie ma żadnego związku teorii z praktyką” użyto w wypowiedzeniu
Związek tych dwojga nie ma żadnej przyszłości.
Długo szukał związku między poszczególnymi faktami.
Uzupełnij zdanie: „Mam nadzieję, że dobrze napiszecie ten sprawdzian, ………. w to niezachwianie – powiedziała moja nauczycielka”.
wierzę
wieżę
Uzupełnij zdanie: „Zbudowano tutaj basztę, a nie ………. obserwacyjną – sprostował przewodnik”.
wierzę
wieżę
Uzupełnij zdanie: „Nie ………. własnym oczom! Ty tutaj? – zdziwił się trener”.
wieżę
wierzę

Przeczytaj definicję wyrazu „cel” ze słownika języka polskiego.
1. «to, do czego się dąży»
2. «miejsce, do którego się zmierza»
3. «przedmiot lub osoba, których dotyczą zamierzone działania»
W którym z podanych zdań użyto wyrazu cel w znaczeniu 3.?
Długo spierali się o to, jak szybko dotrzeć do celu.
Artykuł we wczorajszej prasie stał się celem ich żartów.
Naszym celem jest sukces, o którym długo będzie się mówiło.
Celem ich podróży było zabytkowe miasteczko na południu kraju.

Przeczytaj definicję wyrazu „komedia” ze słownika języka polskiego.
1. «utwór sceniczny lub filmowy przedstawiający w sposób zabawny lub satyryczny postacie, obyczaje, wydarzenia itp.»
2. «o sytuacji ocenianej przez kogoś jako śmieszna lub niepoważna»
3. «o obłudnym zachowaniu kogoś, kto odgrywa jakąś rolę, aby odnieść korzyści»
W którym z podanych zdań użyto wyrazu komedia w znaczeniu 3.?
Teatr muzyczny w naszym mieście wystawia nową, zabawną komedię.
Myślę, że Jan powinien przestać odgrywać komedię i przyznać się do ściągania.
Znany aktor przyjął główną rolę w najnowszej komedii amerykańskiego reżysera.
Kiedy Basia zaczyna opowiadać dowcipy, pękamy ze śmiechu – prawdziwa komedia!
Związek wyrazowy „łamać sobie głowę” użyty w wypowiedzeniu: „Winicjusz oświadczył, że nad pobytem w Ancjum nie myśli sobie łamać głowy” ma znaczenie
dosłowne
przenośne
Aby zastąpić związek wyrazowy „łamać sobie głowę” i nie zmienić sensu wypowiedzi, należy wybrać sformułowanie
chować głowę w piasek
zaprzątać sobie czymś głowę
Wyraz „zieloność” oznacza
 
cechę tego, co jest zielone
synonim zieleni
Wyraz „zieloność” jest rzeczownikiem będącym synonimem zieleni.
W wypowiedzeniu „Ptaki niełatwo zaprzyjaźniają się, a taki rudzik to potrafi wystrychnąć na dudka gorzej niż człowiek” sformułowanie „wystrychnąć na dudka” można zastąpić związkiem wyrazowym:
 
postawić do pionu
wystawić na próbę
wyprowadzić w pole
sprowadzić na ziemię
Znaczenia wyrazu „szyderstwach” w zdaniu „Prześcigano się w szyderstwach” należy szukać
w słowniku
 
frazeologicznym
języka polskiego
Aby zachować sens zdania „Prześcigano się w szyderstwach”, wyraz „szyderstwach” można zastąpić wyrazem
 
napominaniach
drwinach
Które z podanych niżej powiedzeń wyraża podobną myśl, co słowa Arystotelesa „Kiedy dwóch idzie razem, każdy z nich lepiej działa i myśli”?
 
Działać na dwa fronty.
Trzymać dwie sroki za ogon.
Co dwie głowy, to nie jedna.
Upiec dwie pieczenie na jednym ogniu.
Znaczenia słowa „wszechstronny” należy szukać w słowniku
 
ortograficznym
języka polskiego
Wśród haseł słownikowych słowo „wszechstronny” będzie poprzedzać m.in. wyraz
 
wszechwiedzący
wszechpotężny
W wypowiedzeniu „Skinął twierdząco rudą, kędzierzawą czupryną” wyrazy „rudą, kędzierzawą” dotyczą
 
usposobienia
wyglądu